نگاهی به فیلم‌های کارگردان‌های ایرانی که از کشورهای دیگر به عنوان نماینده به اسکار معرفی شده‌اند | حالا چه شود؟

مرجان فاطمی | بعد از اینکه فیلم «علت مرگ نامعلوم» به عنوان نماینده ایران به آکادمی اسکار 2026 معرفی شد، اعتراض‌های زیادی پیرامون نادیده گرفته شدن «پیر پسر» بالا گرفت. تا اینکه تهیه‌کننده «پیرپسر» اعلام کرده که درحال رایزنی است تا شاید بتواند فیلم را به عنوان نماینده کانادا به اسکار بفرستد که البته این اقدام به سرانجام نرسید. پیش از این فیلم‌های مختلفی از کارگردان‌های مطرح ایرانی به عنوان نماینده کشورهای دیگر به اسکار معرفی شده‌اند.

به گزارش فیلم‌نیوز، به بهانه اظهارنظر تهیه‌کننده «پیرپسر» درباره احتمال ارسال  این فیلم از سوی کانادا به اسکار، مروری داریم بر فیلم‌های کارگردان‌های ایرانی که از کشورهای دیگر به اسکار معرفی شده‌اند. علاوه بر این فهرست، فیلم‌های دیگری مثل «پرسپولیس» هم وجود دارند.

رفتن | نوید محمودی | اسکار 2017 | نماینده افغانستان

اولین بار فیلم «رفتن» نوید محمودی به عنوان نماینده افغانستان در اسکار 2017 معرفی شد. فیلم به مشکلات مهاجرت افغان‌ها به ایران می‌پرداخت و از آنجایی که نوید محمودی افغانستانی بود این امکان برایش فراهم شد که فیلمش را از آن کشور بفرستد. البته در نهایت از فهرست پذیرش اسکار حذف شد. دلیل اصلی این حذف، مشکلات اداری و فنی بود، از جمله بحث‌های جدی بر سر عدم احراز کامل شرایط فنی و اداری فیلم‌ها در کمیته اسکار افغانستان در آن سال. برخی منابع نیز به اعتراضات داخلی فیلمسازان افغان اشاره کردند که این فیلم را بیش از حد ایرانی می‌دانستند.

همه می‌دانند | اصغر فرهادی | اسکار 2019 | نماینده اسپانیا

«همه می‌دانند» با وجود اینکه کارگردانی ایرانی داشت اما یک تولید داخلی و ملی اسپانیایی بود که با مشراکت فرانسه و ایتالیا ساخته شده بود و از نظر قانونی نمی‌توانست نماینده ایران باشد. قوانین آکادمی اسکار برای دسته‌بندی «بهترین فیلم بین‌المللی» بر مبنای کشور سازنده فیلم و زبان غالب آن است. هم بازیگران اصلی‌اش اسپانیایی بودند و هم زبان غالب آن. در نهایت این فیلم به عنوان نماینده اسپانیا معرفی شد اما برخلاف دو فیلم موفق قبلی فرهادی یعنی «جدایی نادر از سیمین» و «فروشنده» که برنده اسکار شدند و همچنین «گذشته» که به اسکار راه پیدا کرد، «همه می‌دانند» نتوانست به رقابت اسکار راه یابد.

شکستن همزمان بیست استخوان | جمشید محمودی | اسکار 2019| نماینده افغانستان

«شکستن همزمان بیست استخوان» سال 1398 به عنوان نماینده کشور افغانستان به آکادمی اسکار معرفی شد. علت این بود که هم جمشید و هم نوید محمودی اصالتا افغانستانی بودند و کمیته اسکار افغانستان هم این فیلم را که با محوریت جامعه مهاجران افغان ساخته شده به عنوان اثری متعلق به سینمای افغانستان تلقی کرد. این فیلم درباره مشکلات و دغدغه‌های مهاجران افغانستانی در ایران است. «شکستن همزمان بیست استخوان» نتوانست به فهرست نامزدهای نهایی اسکار راه پیدا کند.

عنکبوت مقدس | علی عباسی | اسکار 2023 | نماینده دانمارک

علی عباسی فارغ‌التحصیل مدرسه فیلم دانمارک است و فیلم «عنکبوت مقدس» به عنوان تولید مشترک دانمارک، آلمان، سوئد و فرانسه معرفی می‌شد. به همین دلیل هم دانمارک این فیلم را به عنوان نماینده رسمی خود برای رقابت در بخش بهترین فیلم بین‌المللیبه اسکار 2023 معرفی کرد. «عنکبوت مقدس» توانست از مرحله بازبینی عبور کند و جزو 15 فیلم اول بود اما در مرحله بعدی نتوانست به فهرست 5 نامزد نهایی اسکار راه پیدا کند. خیلی‌ها معتقد بودند انتخاب عنکبوت مقدس در همان دور اول هم سیاسی بوده و این فیلم در مقایسه با آثار قدرتمندی که در فهرست بودند حرفی برای گفتن نداشته است.

دانه انجیر معابد | محمد رسول‌اف | اسکار 2025 | نماینده آلمان

بعد از اینکه محمد رسول‌اف پس از محکومیت و صدور حکم زندان، مجبور به خروج مخفیانه از ایران شد و به آلمان پناه برد، فیلم «درخت انجیر معابد» به عنوان نماینده آلمان در بخش بهترین فیلم بین‌المللی جوایز اسکار 2025 معرفی شد. با توجه به موقعیت کارگردان و همچنین موضوع فیلم می‌شد پیش‌بینی کرد اتفاق‌های خوبی برای آن بیفتد. از مراحل اولیه عبور کرد و به عنوان یکی از 5 نامزد نهایی دریافت اسکار برگزیده شد. با این حال «دانه انجیر معابد» اسکار نگرفت و برنده نهایی این بخش، فیلم «من هنوز اینجا هستم» از  کشور برزیل شد.

یک تصادف ساده | جعفر پناهی | اسکار 2026 | فرانسه

فیلم «یک تصادف ساده» بدون داشتن مجوز رسمی در ایران ساخته شد. جعفر پناهی این فیلم را پس از آزادی از زندان ساخت و تدوین آن را در فرانسه انجام داد. بعد از موفقیتی که «یک تصادف ساده» در جشنواره کن به دست آورد، به عنوان نماینده فرانسه به اسکار معرفی شد. خیلی‌ها  معتقدند انتخاب این فیلم، به‌نوعی یک اقدام حمایتی و نمادین به شمار می‌آید. داستان فیلم درباره چند زندانی سابق است که با مردی روبه‌رو می‌شوند و گمان می‌کنند شکنجه‌گر آنها در زندان بوده است اما به دلیل بسته بودن چشم‌هایشان در دوران حبس در شناسایی او تردید دارند.

پیرپسر | اکتای براهنی | اسکار 2026 | کانادا (منتفی شد)

بعد از اینکه فیلم «پیر پسر» به کارگردانی اکتای براهنی به عنوان نماینده ایران در اسکار معرفی نشد و «علت مرگ نامعلوم» جای آن را گرفت، همه بسیار تعجب کردند و اعتراض‌ها بالا گرفت. تا اینکه روز 6 مهر، حنیف سروری، تهیه‌کننده «پیر پسر» در گفت‌وگو با تهرانتو تایمز گفت که روزنه امیدی برای معرفی این فیلم از کشور کانادا ایجاد شده است. از آنجایی که کارگردان، شهروند کاناداست این احتمال وجود دارد که «پیر پسر» بتواند به عنوان نماینده کانادا به اسکار برود. البته اما و اگرهایی درباره این تصمیم وجود دارد. یکی از مهمترین آنها این است که کانادا پیش‌تر نماینده خودش را به ا سکار 2026 معرفی کرده است. علاوه بر آن برای اینکه امکان ارسال یک فیلم وجود داشته باشد مشارکت کشور مبدا در تولید این فیلم اثرگذار است و کانادا سهمی در تولید آن نداشته است. باید دید اوضاع به چه شکل پیش می‌رود و «پیرپسر» اصلا شانسی دارد یا نه.