مروری بر فیلم‌هایی که حیوانات در آنها نقشی محوری در درام قصه دارند دارند به بهانه اکران «شه‌سوار» | حیواناتی که با من دویده‌اند

در تولید بسیاری از فیلم‌ها حیوان‌ها اهمیت ویژه‌ای دارند. بعضی اوقات به دلیل صفتی که معمولا به بعضی حیوان‌ها اطلاق می‌شود از نام آن حیوان برای عنوان فیلم استفاده می‌شود و گاهی اوقات وجه نمادین یک حیوان عاملی برای توجه به آن در فیلم‌هاست. یک وقت‌هایی هم داستان فیلم با حیوان‌ها گره می‌خورد و بدون حضور آنها پازل محتوا تکمیل نمی‌شود. در جشنواره امسال در دو فیلم «تمساح خونی» و «صبحانه با زرافه‌ها» از اسم حیوان‌ها برای عنوان استفاده شده اما بیشتر از همه در فیلم «شه‌سوار» حسین نمازی حیوان‌ها کاربرد دارند. بخش مهمی از محتوای فیلم به الاغ‌ها گره خورده و از این جهت اهمیت ویژه‌ای دارند. به این بهانه مروری داریم بر فیلم‌هایی که حیوان در آنها اهمیت ویژه‌ای دارد.

به گزارش فیلم‌نیوز، تعداد فیلم‌هایی که حیوان‌ها در آنها نقش پررنگی دارند بیش از اینهاست. سعی کرده‌ایم بیشتر روی آنهایی دست بگذاریم که بدون حضور حیوان مورد نظر معنای فیلم تکمیل نمی‌شود.  

شه‌سوار| حیوانی که محور درام است : الاغ | حسین نمازی | 1402

در فیلم «شه‌سوار» با خانواده‌ای روستایی روبه‌رو هستیم که همه آنها را نحس می‌دانند چون همیشه عروسی‌هایشان با یک عزا همراه است و حالا هم که دخترعمو و پسرعمو بعد از چهار سال می‌خواهند عروسی کنند، عموی بزرگشان از روی الاغ می‌افتد و می‌میرد. زندگی آنها به نگهداری از چند الاغ گره خورده. از طریق فروش شیر الاغ و عنبرنسارا روزگار می‌گذرانند و بعد از مرگ عموی بزرگ، صاحب الاغ‌ها آنها را از این خانواده می‌گیرد. همین هم هست که به فکر می‌افتند از جنازه عمو برای صحنه‌زنی استفاده کنند. نام فیلم از لقبی گرفته شده که معمولا به سوار بهترین اسب می‌دهند و راوی با اینکه آنها اسب ندارند و خرسوار هستند شوخی می‌کند. دست آخر هم همین خرها هستند که زندگی آنها را سروسامان می‌دهند.

برف آخر | حیوانی که محور درام است : گرگ | امیرحسین عسگری | 1400

«برف آخر» یکی از مهمترین فیلم‌های جشنواره چهلم فیلم فجر بود و نگاهی متفاوت به روزمرگی‌های دامپزشکی به اسم یوسف در منطقه سردسیر کیاسر ساری داشت؛ دامپزشکی که شب‌ها به شکار گرگ می‌رفت. او بعد از آشنایی با دختری به اسم رعنا با خودش درگیر چالش می‌شد و برسر این دوراهی می‌ماند که گرگ‌ها را بکشد یا نجات دهد. او به واسطه تجربه عشق حیات را انتخاب می‌کند و گرگی را که خودش به او تیر زده است را مداوا می‌کند. دست آخر هم همان گرگ است که به یوسف کمک می‌کند تا راه نجات را بیابد. درواقع فیلم در پی انتقال این معناست که آدم‌ها در بعضی شرایط از گرگ‌ها هم خطرناک‌ترند.

همبازی | حیوانی که محور درام است : خر | غلامرضا رمضانی | 1388

فیلم «همبازی» با بازی نیکی کریمی و حمید فرخ‌نژاد درباره تبعات تک‌فرزندی است و ماجرای پسربچه‌ای را روایت می‌کند که به شدت تنهاست و از پدر و مادرش می‌خواهد برایش یک همبازی بیاورند. آنها قبول نمی‌کنند و پسر با اصرار آنها را سر دوراهی می‌گذارد که یا همبازی بیاورند یا یک الاغ واقعی. بالاخره آنها مجبور می‌شوند یک کره‌الاغ را به خانه بیاورند و پسر برای نگهداری از او تمام وقت کار کند. این فیلم بیشتر متعلق به گروه سنی کودک و نوجوان است و درکل اثر چندان موفقی به حساب نمی‌آید اما تمرکز روی تنهایی کودکان این دوره‌وزمان و  سوژه حضور یک کره‌الاغ در خانه بامزه به نظر می‌رسد.

ریسمان باز | حیوانی که محور درام است : گاو | مهرشاد کارخانی | 1387

در فیلم «ریسمان باز» به کارگردانی مهرشاد کارخانی، محور اصلی داستان برمبنای یک گاو شکل گرفته. دو جوان باید یک گاو را از منطقه‌ای فقیرنشین تا بالای شهر تهران ببرند. درواقع داستان انتقال یک گاو از این سر شهر با فرهنگ خاصش، به سوی دیگر شهر با فرهنگی دیگر، واکنش‌هایی را برمی‌انگیزد و فرصت‌هایی را ایجاد می‌کند تا کارگردان معنای مدنظرش را منتقل کند. آنها گاو را داخل یک ماشین قراضه می‌گذارند و با لباس‌های کثیف به خیابان‌های بالای شهر می‌روند و حتی با گاوشان سر از دامپزشکی که مردها و زنان شیک سگ‌ها و گربه‌های خانگی‌شان را می‌برند درمی‌آورند. «ریسمان باز» فیلم چندان قابل توجهی نیست اما موقعیت‌های جالبی در آن دیده می‌شود.

آواز گنجشک‌ها | حیوانی که محور درام است : شترمرغ | مجید مجیدی | 1386

با اینکه نام فیلم «آواز گنجشک‌ها» انتخاب شده اما تمرکز اصلی مجید مجیدی در این فیلم روی شترمرغ است. درواقع شترمرغ باعث شکل‌گیری ماجراهای فیلم می‌شود و اهمیت ویژه‌ای در فیلم دارد. ماجرا درباره مرد میانسالی به نام کریم است که در یک مزرعه پرورش حیوانات کار می‌کند، او شیفته و عاشق شترمرغ‌هاست و ارتباط روانی و عاطفی خوبی با آنها برقرار کرده است. برحسب تصادف یکی از این شترمرغ‌ها از مزرعه فرار می‌کند. کریم چند روزی او را جست‌وجو می‌کند اما موفق به یافتنش نمی‌شود. درنتیجه از کار اخراج می‌شود و همین زمینه‌ای می‌شود برای اینکه پای او به شهر باز شود. در شهر از طریق مسافرکشی با موتور امرار معاش می‌کند. فیلم در جشنواره‌های داخلی و خارجی جوایز متعددی گرفت و رضا ناجی، جایزه خرس نقره‌ای بهترین بازیگر مرد جشنواره فیلم برلین را از آن خود کرد.

یک مرد یک خرس | حیوانی که محور درام است : خرس | مسعود جعفری جوزانی | 1371

داستان درباره مردی است که با یک خرس مخارج زندگی‌اش را تامین می‌کند. مردی به اسم «لم لعلی» همراه خرسش به محله‌ای در حومه شرق تهران می‌رود و با رقصاندن خرسش مردم را شاد می‌کند. او عاشق بچه‌هاست و بچه‌ها هم از دیدن او با خرسش لذت می‌برند. در این بین مردی به اسم آقای کمالی با حضور لم‌لعلی و خرس مخالفت می‌کند و ژاندارم خبر می‌کند. خرس و لم‌لعلی دستگیر می‌شوند اما مردم ساکت نمی‌نشینند و به طرفداری از آنها وارد میدان می‌شوند و نهایتا هردو را آزاد می‌کنند. نقش اصلی این فیلم حمید جبلی است و نادره خیرآبادی هم برای بازی در آن از یازدهمین جشنواره فیلم فجر نامزد سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد.

مادیان| حیوانی که محور درام است : ماده اسب | علی ژکان | 1364

فیلم درباره خانواده‌ای است که در سختی زندگی می‌کنند؛ زنی به نام رضوانه به تنهایی باید چهار دختر یتیم خود را بزرگ کند. در این شرایط پیرمردی به نام قدرت، خواهان ازدواج با دختر او گلبوته است. قدرت می‌پذیرد که در ازای یک مادیان، به‌عنوان شیربها، با گلبوته ازدواج کند. اما گلبوته ناراضی است. مادیان در این فیلم اشاره به یک ماده‌اسب واقعی دارد، همان ماده‌اسبی که به عنوان شیربها برای ازدواج تعیین می‌شود و اهمیت زیادی در داستان دارد. فیلم مادیان بلافاصله بعد از اکران مورد تحسین خاص و عام قرار گرفت. در چند جشنواره داخلی و خارجی جوایزی هم به‌دست آورد. مادیان بهترین ساخته علی ژکان بود و این موفقیت دیگر تکرار نشد.

خروس | حیوانی که محور درام است : خروس | شاپور قریب | 1352

شاپور قریب از این جهت نام «خروس» را برای فیلمش انتخاب کرد که «خروس» در فیلم جایگاه ویژه‌ای دارد. در طول فیلم، شرط‌بندی و خروس‌بازی هستیم. قهرمان اصلی فیلم که نامش علی است با مادرش زندگی می‌کند و کارش خروس‌بازی است. وقوع یک حادثه و خشم علی که بی‌شباهت به خروش خروس نیست، نام فیلم و داستان را بیش از پیش به هم نزدیک می‌کند.  خروس یکی از ساخته‌های خوب شاپور قریب است و به همین نسبت یکی از بازی‌های خوب سعید راد و زنده‌یاد داود رشیدی در آن رقم خورده. اما فیلم فروش پایینی داشته و به‌رغم برخورداری از المان‌های رایج گیشه، اتفاقی ویژه برای آن رخ نداده است.

گاو | حیوانی که محور درام است : گاو | داریوش مهرجویی | 1347

داریوش مهرجویی فیلم «گاو» را براساس یکی از داستان‌های مجموعه «عزاداران بَیَل» اثر غلامحسین ساعدی ساخت اما خود ساعدی روی این داستان نامی نگذاشته بود. مهرجویی تصمیم گرفت اسم فیلم را از روی حیوانی انتخاب کند که در قصه، حضوری دراماتیک و اثرگذار دارد. مش‌حسن، مرد روستایی فقیری است که کل دارایی‌اش یک گاو است و نفسش به نفس این گاو گره خورده. گاو که می‌میرد، وجود مشدحسن را هم با خودش می‌برد و مشد‌حسن رفته‌رفته در این گاو مستحیل می‌شود. «گاو» هنوز هم یکی از مهمترین آثار مهرجویی است و تاثیری بسیار مهمی بر جریان سینمای ما داشته و جزو آثار موج نو قلمداد می‌شود. این فیلم برنده جایزه فیپرشی جشنواره فیلم ونیز ۱۹۷۱ شد و جایزه ویژه هیات داوران جشــنواره بین‌المللی فیلم برلین ۱۹۷۲ را از آن خود کرد.