درباره هفت بازیگر ستاره و پولسازی که پا به عرصه کارگردانی گذاشتند، به بهانه تجربه تازه پارسا پیروزفر | کات با فرمان «سوپر استارها»

محمد صابری | خبر دورخیز پارسا پیروزفر برای ورود به میدان کارگردانی سینما، با استقبال ویژه علاقه‌مندان این بازیگر توانمند مواجه شده است. بازیگری که بی‌راه نیست اگر بگوییم پس از 4 دهه حضور مستمر در میدان بازیگری، همچنان ردای ستارگی بر تن دارد و با ورود به عرصه سریال‌های خانگی، محبوبیت مضاعفی هم پیدا کرده است. به بهانه خبر ساخت فیلم «خانم شین» به کارگردانی پارسا پیروزفر، سراغ بازخوانی کارنامه دیگر ستاره‌های دنیای بازیگری رفتیم که در اوج شهرت، تصمیم به تکیه بر کرسی کارگردانی سینما گرفتند.

به گزارش فیلم‌نیوز، از ایرج قادری تا مجید مجیدی، می‌توان اسامی هنرمندانی را فهرست کرد که زمانی با سودای بازیگری وارد میدان سینما شدند اما در ادامه و پس از تجربه کارگردانی، چنان تغییر مسیرشان به چشم آمد که آرام‌آرام کارنامه بازیگری‌شان در سایه توان کارگردانی‌شان قرار گرفت و امروز بیشتر به‌عنوان کارگردان در حافظه سینمادوستان شناخته می‌شوند.در میان شاخه‌های مختلف هنری در سینما، «کارگردانی» همواره برای عوامل فعال در حوزه این هنر، وسوسه‌برانگیز بوده و به‌طور مشخص در میان بازیگران کم نیستند آن‌هایی که علاوه‌بر حوزه تخصصی خود، سودای تکیه بر این صندلی را هم همواره همراه خود داشته‌اند. اما تعداد آن‌هایی که در اوج شهرت در کسوت بازیگری، تن به این ریسک داده و در میدان کارگردانی هم طبع‌آزمایی کرده‌اند، چندان زیاد نیست.

انتشار خبر دورخیز پارسا پیروزفر برای کارگردانی اولین فیلم بلند سینمایی خود، بهانه‌ای شد تا مروری کوتاه بر تجربه مشابه دیگر ستاره‌های بازیگری داشته باشیم.

محمدعلی فردین | اولین کارگردانی؛ گرگ‌های گرسنه | 1341

هنوز هم در فهرست فیلم‌های شاخص تاریخ سینمای ایران، «سلطان قلب‌ها» جایگاهی یگانه دارد. فیلمی که هر چند موسیقی انوشیروان روحانی و آوازخوانی عارف سهم ویژه‌ای در شکل‌گیری حس جمعی نوستالژیک نسبت به آن داشته اما در مقام بازیگر اصلی و کارگردان، یکی از موفق‌ترین تجربه‌های کارنامه محمدعلی فردین هم به‌شمار می‌رود. ستاره دهه 40 سینمای ایران که وارد میدان کارگردانی هم شد.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ محمدعلی فردین هنوز هم یکی از اصلی‌ترین مصادیق برای مفهوم «ستاره» در حافظه جمعی سینمادوستان به‌شمار می‌رود. چهره‌ای برخاسته از دنیای وروزش که پس از ورود به میدان بازیگری در اواخر دهه 30 خیلی زود تبدیل به چهره‌ای محبوب در سینما شد و حضوری تعیین‌کننده در معادلات گیشه پیدا کرد. فردین زمانی اولین فیلم بلند خود را کارگردانی کرد که هرچند هنوز در میدان بازیگری پرکار نشده بود اما شهرت بسیار داشت و بازیگری محبوب به‌شمار می‌رفت.

در کارگردانی چه کرد؛ «گرگ‌های گرسنه» اولین فیلم بلند سینمایی در کارنامه کارگردانی محمدعلی فردین است که در سال 41 با نقش‌آفرینی و تهیه‌کنندگی خود او مقابل دوربین رفت. به‌فاصله 3 سال بعد و در شرایطی که حضور در فیلم‌هایی همچون «گنج قارون» به شهرت و محبوبیت او ضریب داده بود، او دو فیلم «عشق و انتقام» و «خوشگل خوشگلا» را در سال 44 کارگردانی کرد تا تجربه بیشتری در این میدان به دست بیاورد. او یک سال بعدتر «حاتم طایی» را هم ساخت اما اوج حضور او در مقام کارگردان فیلم «سلطان قلب‌ها» بود که در سال 47 تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران شد. «قصر زرین»، «جهنم+من»، «قصه شب»، «قرار بزرگ» و «بر فراز آسمان‌ها» دیگر فیلم‌های فردین در مقام کارگردان بودند.

فرامرز قریبیان | اولین کارگردانی؛ جدال در تاسوکی | 1365 

ورودش به سینما در امتداد یک رفاقت عمیق رقم خورد و بخشی از سبک و سیاق بازیگری‌اش در همان گام‌های ابتدایی هم متأثر از همین ورود بود. فرامرز قریبیان اولین بار در اولین فیلم هم‌محلی خود یعنی مسعود کیمیایی مقابل دوربین رفت و در ادامه هم تجربه‌های مشترک ماندگاری را در کارنامه خود ثبت کردند. او در مقطع ورود به عرصه کارگردانی یک ستاره تمام عیار بود.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ از سال 47 و ایفای نقش در «بیگانه» بیا، نشانه‌های تولد یک بازیگر توانمند مشهود بود و خیلی زود با فیلم «گوزن‌ها» این تولد رقم خورد. فرامرز قریبیان در همان دهه 50 تبدیل به یکی از بازیگران پرکار سینمای ایران شد و در نیمه نخست دهه 60 در فیلم‌هایی همچون «سفیر»، «سناتور» و «پایگاه جهنمی» توانست جایگاه خود در سینمای بعد از انقلاب هم تثبیت کند. او در میانه همین دهه و در حالی که همچنان گزینه‌ای جذاب برای بازی در نقش‌های اصلی برای تهیه‌کنندگان بود، سراغ کارگردانی رفت.

در کارگردانی چه کرد؛ در سال 65 و با فیلم«جدال در تاسوکی»، قریبیان به‌طور رسمی وارد میدان کارگردانی شد. فیلمی که متأثر از فضای غالب آن سال‌ها، سوژه‌ای مرتبط با قاچاق مواد مخدر داشت و از منظر ژانری، به علایق شخصی قریبیان نزدیک بود. تثبیت جایگاه او در مقام بازیگر اما باعث شد تا قریب به یک دهه بعدتر، او فیلم دیگری را کارگردانی نکند تا در سال 74 فیلم «قانون» را بسازد. «چشم‌هایش» هم در همان دهه 70 با کارگردانی قریبیان روی پرده رفت اما او بازهم از این میدان فاصله گرفت. فیلم معمایی و پلیسی «گناهکاران» در سال 90 چهارمین و تا به امروز آخرین فیلم او در مقام کارگردان محسوب می‌شود.

شهاب حسینی | اولین کارگردانی؛ ساکن طبقه وسط | 1392

نه فقط از منظر محبوبیت در نگاه مخاطبان که در مقیاس جوایز سینمایی هم شهاب حسینی یکی از معتبرترین بازیگران سینمای ایران محسوب می‌شود. بازیگری که هنوز می‌توان به انتخاب‌هایش اعتماد کرد و در بزنگاه‌ها به‌خوبی می‌تواند شمایل تازه‌ای از خود در جایگاه یک ستاره ارائه کند. او در مقطعی سراغ کارگردانی رفت که همه ویژگی‌های یک ستاره در دنیای بازیگری را داشت.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ چهره‌اش در قاب تلویزیون آنقدر دوست‌داشتنی بود که مسیر میان اجرا و بازیگری را به سرعت طی کرد و در همان گام‌های اولیه با «پلیس جوان» به شهرت رسید. شهاب حسینی در اواخر دهه 70 به‌عنوان یک بازیگر تلویزیونی درخشید و در دهه هشتاد توانست در مسیر فعالیت‌های سینمایی هم شمایل یک ستاره را پیدا کند. همکاری‌های ویژه او با فیلمسازانی همچون اصغر فرهادی به اعتبار او در دنیای بازیگری افزود و وقتی تهمینه میلانی تصمیم گرفت فیلمی با عنوان «سوپراستار» بسازد، بهترین گزینه را همین بازیگر جوان دید. حسینی بعد از «درباره الی» و «جدایی نادر از سیمین» به چهره‌ای جهانی در عرصه بازیگری هم تبدیل شد و با چنین پشتوانه‌ای در ابتدای دهه 90 وارد میدان کارگردانی شد.

در کارگردانی چه کرد؛ به استناد آثاری که تا به امروز با کارگردانی شهاب حسینی به سرانجام رسیده می‌توان اینگونه نتیجه گرفت که فیلمسازی برای او بیش از جنبه‌های تجاری، از منظر دغدغه‌های فلسفی موضوعیت پیدا کرده است. «ساکن طبقه وسط» در سال 92 اولین فیلم بلند او به‌عنوان کارگردان بود که رکورد بازی همزمان در چند نقش را هم در آن به نام خود ثبت کرد. فیلمی که سرشار از گزاره‌های فلسفی درباره زندگی انسان بود. او بعدتر هم فیلم‌های «مقیمان ناکجا» و «نویسنده مرده است» را با مضامین و داستان‌هایی مشابه کارگردانی کرد.

نیکی کریمی | اولین کارگردانی؛ یک شب | 1383

فیلم سینمایی «عروس» یکی از فیلم‌های مهم در تاریخ سینمای ایران به شمار می‌رود که علاوه‌بر جسارت در ایده و اجرا، دو بازیگر مستعد را به سینمای ایران معرفی کرد. نیکی کریمی هنوز از مرز 20 سالگی عبور نکرده بود که در کنار ابوالفضل پورعرب جوان قرار گرفت و به‌عنوان یک زوج، حضوری درخشان بر پرده نقره‌‌ای را تجربه کردند. کریمی در دهه 70 و 80 از شاخص‌ترین بازیگران زن سینمای ایران بود.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ از «سارا» و «پری» داریوش مهرجویی تا «بوی پیراهن یوسف»‌ ابراهیم حاتمی‌کیا و حتی «دو زن» تهمینه میلانی همه در دسته آثاری قرار می‌گیرند که نیکی کریمی در مقام بازیگر اصلی، حضوری تعیین‌کننده در آن‌ها داشت و شمایل یکی از ستارگان زن سینمای ایران در دهه 70 را به‌پشتوانه همین تجربه‌ها نمایندگی می‌کرد. نیکی کریمی در کنار بازیگری فرصت دستیاری کارگردان در پروژه‌های عباس کیارستمی را هم به دست آورد تا به‌واسطه همین هم‌‌نشینی آرام‌آرام مجذوب دنیای کارگردانی شود و در ابتدای دهه 80 به‌عنوان یک ستاره تمام عیار در دنیای بازیگری، بر کرسی کارگردانی تکیه زد.

در کارگردانی چه کرد؛ ورود کریمی به دنیای کارگردانی، احتمالا متأثر از هم‌نشینی‌هایش با فیلمسازهایی همچون داریوش مهرجویی و عباس کیارستمی، رنگ و بوی سینمای تجربی و هنری داشت. فیلم «یک شب» با نقش‌آفرینی هانیه توسلی در سال 83 ساخته شد و توانست در بخش نوعی نگاه جشنواره کن هم حضور داشته باشد. کریمی دو سال بعد فیلم «چند روز بعد» را در حال و هوایی مشابه تجربه اولش کارگردانی کرد و در ادامه همین مسیر در سال 89 فیلم «سوت پایان» را با نقش‌آفرینی شهاب حسینی مقابل دوربین برد و فیلم «شیفت شب» را هم در سال 93 ساخت. مهمترین و موفق‌ترین فیلم نیکی کریمی در مقام کارگردان اما بی‌‌شک «آتابای» است که در سال 98 و با نقش‌‌آفرینی هادی حجازی‌فر و جواد عزتی، روی پرده رفت.

جواد عزتی | اولین کارگردانی؛ تمساح خونی | 1402

از معدود بازیگرانی است که با مرور کارنامه‌اش هم می‌توان به‌عنوان یک کمدین تمام عیار او را ستود و هم می‌توان هنرمندی‌اش در نقش‌های جدی را تمجید کرد. جواد عزتی که برخاسته از صحنه تئاتر است و اتفاقا اولین تجربه‌های کارگردانی را هم در مدیوم تئاتر مشق کرده بود، زمانی برای کارگردانی سینما دورخیز کرد که به‌گواه آثارش، به‌صورت توأمان هم محبوب منتقدان بود و هم فاتح گیشه‌ها.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ حتی در بریده ویدئوی کوتاه مربوط به سریال «من یک مستأجرم» که به‌عنوان اولین نقش‌آفرینی‌اش در مقابل دوربین هر از گاهی وایرال می‌شود، جواد عزتی یک بازیگر تمام عیار است. او که با «طلا و مس» و در سال‌های پایانی دهه 80 پایش به سینما هم باز شد، پله‌های ترقی را با شتاب طی کرد و تبدیل به چهره‌ای تضمین‌کننده فروش در گیشه شد. به‌فاصله یک دهه بعد، با چرخشی هوشمندانه به سمت نقش‌های جدی، بعد دیگری از توانمندی‌هایش را به رخ کشید و در کانون توجه منتقدان هم قرار گرفت. در چنین موقعیتی بود که او سراغ آرزوهای سال‌های جوانی‌اش برای تجربه کارگردانی هم رفت.

در کارگردانی چه کرد؛ بعد از چند سال دوری تعمدی از نقش‌های کمدی و سینمای گیشه‌ای، تصور بر این بود که جواد عزتی در اولین گام کارگردانی خود هم سراغ سوژه‌ای اجتماعی و حتی تلخ برود اما «تمساح خونی» نشان داد که او توان غافلگیری در گام اول را هم دارد! فیلمی که عزتی با همراهی رفیق سال‌های دورش یعنی عباس جمشیدی‌فر تبدیل به زوج اصلی آن شدند و در قالب یک کمدی اکشن، تجربه‌ای تماشایی را رقم زدند. فیلم در جشنواره فجر سیمرغ کارگردانی را برای عزتی به همراه آورد و در گیشه هم صدرنشین شد.

بهرام افشاری | اولین کارگردانی؛ هفتاد سی | 1403

جوان لاغراندام و بلندبالایی که به‌واسطه قد بلند، مسیر ورودش به عرصه بازیگری با دست‌اندازهایی مواجه شد، آنقدر روی صحنه تئاتر خوش درخشید تا به واسطه پذیرش یک پیشنهاد از سوی محسن تنابنده و ایفای نقش بهتاش فریبا، ناگهان به یک ستاره تلویزیونی تبدیل شد. بهرام افشاری اما اهل درجا زدن و تکرار خود نبود و با همین نگاه ویترینی جذاب از نقش‌‌ها را در کمتر از یک دهه در کارنامه‌اش ثبت کرد.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ طبیعتا فراگیری قاب تلویزیون و ضریب نفوذی که سریال «پایتخت» به همراه داشت، خیلی زود بهرام افشاری را هم مانند دیگر ستاره‌های این مجموعه به شهرت رساند اما اتفاق ویژه برای این بازیگر توانمند زمانی رقم خورد که او با ایفای نقش اصلی فیلم «فسیل»، اتفاقی تاریخی را در سینمای ایران رقم زد و رکوردهای فروش را جابه‌جا کرد. افشاری اما در کارنامه حرفه‌ای‌اش فیلم‌هایی همچون «لانتوری»، «کارگر ساده نیازمندیم» و «صحنه‌زنی» را هم داشت که موردتوجه منتقدان قرار بگیرد. او در شرایطی به سمت کارگردانی رفت، که مرد شماره یک گیشه سینمای ایران بود.

در کارگردانی چه کرد؛ ابراهیم عامریان بعد از توفیق ویژه «فسیل»، تصمیم به سرمایه‌گذاری ویژه‌تر روی ستاره این فیلم گرفت و بهرام افشاری بعد از تجربه کارگردانی یک فیلم‌کوتاه، سراغ «هفتاد سی» با تهیه‌کنندگی عامریان رفت. فیلمی که ایده اصلی‌اش برای خودش بود و علاوه‌بر فضای کمدی، دست روی زخم‌هایی عمیق در جامعه امروز می‌گذاشت. همراهی هوتن شکیبا که از سال‌ها پیش و روی صحنه تئاتر رفاقت با بهرام افشاری را تجربه کرده بود هم تضمینی شد تا ترکیب بازیگران اصلی فیلم هم کنجکاوی‌برانگیز شود. «هفتاد سی» به‌عنوان گام اول کارگردانی، نه فقط فاتح گیشه شد که بسیاری را به ادامه مسیر افشاری در مقام کارگردان امیدوار کرد.

پارسا پیروزفر | اولین کارگردانی؛ خانم شین | 1404

از همان روزهایی که «در پناه تو» جنس متفاوتی از سریال‌های ملودرام و عاشقانه را به مخاطبان سیما پیشکش کرد، بازیگر چشم‌رنگی و جذاب آن، جایگاهش را در میان مخاطبان تلویزیون پیدا کرد و تا همین حالا که بیش از 3 دهه از آن روزها می‌گذرد، هنوز هم پارسا پیروزفر این جایگاه یگانه را حفظ کرده است. بازیگری که فراتر از جذابیت‌های ظاهری، در فن بازیگری چهره‌ای معتبر به شمار می‌رود و حالا برای طبع‌آزمایی در عرصه فن کارگردانی، دورخیز کرده است.

چه جایگاهی در بازیگری داشت؛ اگر بخواهیم برای حرکت آهسته و پیوسته در دنیای ستارگی سینما مصداق پیدا کنیم، بی‌شک پارسا پیروزفر یکی از شاخص‌ترین‌هاست. بازیگری که در عنفوان جوانی و به‌واسطه چهره کاریزماتیکش، در قاب تلویزیون خوش درخشید و بعدتر در میدان سینما هم توانمندی‌هایش به‌عنوان یک بازیگر حرفه‌ای به چشم آمد. کارنامه پارسا پیروزفر پر از نقاط طلایی است اما او هیچ‌گاه اهل جهش‌های ناگهانی و خرید توجه در محافل رسانه‌ای و سینمایی نبوده است. همین ویژگی هم او را به ستاره‌ای محجوب، بی‌حاشیه و محبوب در میان چند نسل از سینمادوستان تبدیل کرده است.

در کارگردانی چه کرد؛ هنوز هیچ قضاوتی نمی‌توان درباره عملکرد پارسا پیروزفر در مقام کارگردان داشت و تقریبا هیچ چیزی درباره «خانم شین» نمی‌‌دانیم! اما پیروزفر که در مدیوم تئاتر، سال‌هاست کارگردانی را مشق کرده است، احتمالا با انبانی از تجربه سراغ این بلندپروازی تازه آمده است. او که در مسیر بازیگری هم همواره گزیده‌کاری‌اش را به رخ می‌کشید، برای ورود به میدان کارگردانی هم نمی‌توانسته بدون وسواس دست به انتخاب بزند و از آنجایی که خبر رسیده ایفای نقش اصلی این فیلم را هم خود او برعهده خواهد داشت، می‌توان در انتظار یک اتفاق ویژه بود.