سینمای ایران
پرونده‌ای برای نقش‌های ماندگار آثار زنده یاد علی حاتمی | قسمت اول

نقش عشق میزند

همزمان با شروع فصل تابستان ؛ فصل جدید «دایرکتور» را کلید زدیم و در گام اول سراغ نقش‌های ماندگار زنده یاد علی حاتمی رفتیم. دلیل این انتخاب هم برگزیده شدن او توسط مخاطبان فیلم‌نیوز به عنوان بهترین کارگردان دهه پنجاه است. آثار مرحوم حاتمی کلکسیونی از نقش‌های ماندگار را در خود دارند. شاه نقش‌های کارنامه بزرگان بازیگری در همکاری با او خلق شده‌اند . با توجه به بالا بودن تعداد بازی‌های ماندگار در آثار این کارگردان فقید؛ این پرونده را در دو قسمت تقدیم می‌کنیم. در قسمت دوم به شش شاه نقش دیگر می‌پردازیم. شما بگویید چه نقش‌هایی باقی مانده است؟

بهروز وثوقی | سید مرتضی | طوقی | ۱۳۴۹

بهروز وثوقی بعد از درخشش در نقش «قیصر» در شمایل یک جوان جاهل جنوب شهری ماندگار شد. او در فیلم‌های متعددی این شمایل را نقش زد ؛ که یکی از آن‌ها «آسد مرتضی» فیلم طوقی است.اما در این فیلم علی حاتمی روح دیگری به این شمایل می‌بخشد. این بار جوان بامرام و بامعرفت جنوب شهر پایش می‌لغزد و در دام خیانت می‌افتد. اینجا دقیقا همان نقطه‌ای است که حاتمی رنگی دیگر به نقش‌های همیشگی وثوقی می‌‌‌دهد تا جلوه‌ای متفاوت از توانایی‌های او رخ عیان کند و «آسد مرتضی» تبدیل به نقشی مانا در کارنامه بهروز وثوقی شود.

ناصر ملک مطیعی | میرزا تقی خان امیر‌کبیر | سلطان صاحبقران |۱۳۵۴

ناصر ملک مطیعی با آن کت و شلوار مشکی و کلاه شاپو‌اش نماد سینمای فارسی است. علی حاتمی این رخت و لباس و هیبت جاهلی را از او می‌گیرد و در سلطان صاحبقران ردای وزارت را برتنش می‌نشاند و نقش میرزا تقی خان امیر‌کبیر را به او می‌دهد. اینجاست که ملک مطیعی از فرصت پیش‌آمده نهایت بهره را می‌برد و وجه دیگری از توانایی‌هایش را به رخ می‌کشد . او یکی از ماندگارترین امیر‌کبیرهای تاریخ سینما و تلویزیون را بازی می‌کند. حاتمی ؛ برای نقش امیرکبیر به شکل کامل ملک مطیعی را پالایش می‌کند و از او فقط صلابتش را حفظ می‌کند و آن در قامت میرزا تقی خان جلوه‌گر می‌سازد.

عزت الله انتظامی | حاجی واشنگتن| حاجی واشنگتن | ۱۳۶۱

حاجی واشنگتن یکی از جاودانه ترین نقش‌های کارنامه عزت الله انتظامی است. این فیلم ، فیلم بازیگر است و عرصه برای قدرتنمایی در آن فراخ است. علی‌حاتمی با یک فیلمنامه جذاب که سرشار است از دیالوگ‌های ناب و منحصر به فرد ، انتظامی را در موقعیتی ناب و استثنایی قرار می‌دهد. او هم نهایت بهره را از این فرصت می‌برد و به شکلی درخشان و به یادماندنی به حاجی واشنگتن جان می‌بخشد. انتظامی دیالوگ‌های مطول و ثقیل حاتمی را چنان از آن خود می‌کند که مخاطب فراموش می‌کند که این عزت الله انتظامی است که در قامت حسین قلی خان نوری نقش می‌زند. سکانس سلاخی گوسفند اوج هنرنمایی انتظامی و حاتمی است.

جمشید مشایخی | رضا تفنگچی و رضا خوشنویس | هزار دستان | ۱۳۶۵-۱۳۵۸


سریال «هزاردستان» گالری نقش‌های ماندگار است که در جای جای دیوارهایش حاتمی نقشی را قاب کرده و به تماشا گذاشته است. یکی از این نقش‌ها که شاه‌نقشی‌ است جاویدان به جمشید مشایخی رسیده است. او رضای ؛ هزادستان است در برهه‌ای تفنگچی حلقه به گوش کمیته مجازات و در برهه‌ای دیگر خوشنویس عزلت گرفته که تفنگ بر زمین گذاشته و قلم نی به دست گرفته است. یک آدم در دو موقعیت متفاوت با دو رنگ آمیزی مختلف. مشایخی با هدایت حاتمی هر دو رضا را طوری بازی می‌کند که نقش آفرینی‌اش نقل محافل می‌شود. او یکی از ماندگارترین بازی‌هایش در هزاردستان قاب می‌گیرد.

علی نصیریان | ابو الفتح | هزار دستان | ۱۳۶۵-۱۳۵۸


ابوالفتح هزاردستان قرار نبود چنین شمایلی داشته باشد، اما علی حاتمی برای اینکه این نقش را علی‌نصیریان بازی کند ابوالفتح را با این هیبت ترسیم می‌کند. چون در آن زمان نصیریان برای نقش «قاضی شارع»موهایش را از ته تراشیده بود ، حاتمی چاره‌ای نداشت جز اینکه گریم ابوالفتح را با شرایط نصیریان همگام کند. او با سری تراشیده، عینکی گرد و لهجه‌‌ای آذری رخت ابوالفتح را برتن می‌کند و عمله کمیته مجازات می‌شود. سکانس‌ قرائت اعلامیه قتل متین السلطنه و سکانس وداع با همسرش جیران از یادگارهای علی نصیریان است که در گوشه‌ای از تاریخ بازیگری ایران ثبت شده است.

محمد علی کشاورز | محمد ابراهیم | مادر | ۱۳۶۸

مادر، شاه بیت همکاری‌های علی حاتمی و محمد‌علی کشاورز است. محمد ابراهیم همان اتفاقی است که از دل یک عمر همکاری و رفاقت ثمر داده است. حاتمی در این فیلم چنان کلمات را به تسخیر خود درمی‌آورد که بازیگر نمی‌تواند به خودش اجازه دهد آن را به بهترین شکل ممکن اجرا نکند. او محکوم است به درخشان بودن. کاری که کشاورز آن را به بهترین شکل ممکن انجام می‌دهد. او چنان روحی به کالبد محمد ابراهیم می‌دمد که برای همیشه این کاراکتر را در تاریخ سینما ماندگار می‌کند. محمد ابراهیم بی شک بهترین و کامل‌ترین بازی محمد علی کشاورز است.

فیلم‌نیوز

دیدگاهتان را بنویسید