فرنوش ارس خانی: هنوز هم سریال «زیر تیغ» یکی از بهترین مجموعههای ملودرام بعد از انقلاب است. سریالی که با وجود بازپخشهای فراوان از شبکههای مختلف تلویزیون، اما همچنان محبوبیتش را میان مردم حفظ کرده. محمدرضا هنرمند، سه سال بعد از «زیر تیغ»، سریال «آشپزباشی» را با حضور دو بازیگر محبوبش ساخت، اما بعد از آن، به مدت ۹ سال از سینما و تلویزیون فاصله گرفت. با وجود اینکه همچنان مورد توجه قرار داشت و میتوانست فیلمهای پرمخاطب بسازد، اما به یکباره حضورش در فیلمسازی کمرنگ شد. او سال ۱۳۹۷ بعد از مدتها دوری، با فیلم «سمفونی نهم» به سینما بازگشت. آخرین فیلم محمدرضا هنرمند توفیق چندانی در گیشه پیدا نکرد، اما با این حال تنها نکتهای که همچنان در سینمای او حفظ شده بود و مورد توجه قرار داشت، تنوع ژانر و جسارت کافی در پرداختن به مضامین و خلق کاراکترهای متفاوت بود.
«دزد عروسکها» ۱۳۶۸
آزیتا حاجیان و اکبر عبدی
«دزد عروسکها» و کاراکتر مخوف عجوزه در خاطرات بسیاری از دهه شصتیها و هفتادیها نقش بسته است. عجوزه هیچ اشتراکی با عوالم و مناسبات دوران کودکی ندارد. یک تضاد آشکار با روحیات کودک و نوجوان است که بیشتر به جهت تناقضهایش در ذهن ماندگار شده. آزیتا حاجیان با گریم بسیار سنگین و شمایلی شیطانی چنان در قالب نقش فرو رفت که تا سالها عجوزه برای هر کودکی به کابوس و خاطرهای دلهره آور تبدیل شد. اکبر عبدی ایفاگر بیشترین تیپهای کمیک در سینمای ایران، در «دزد عروسکها» یک کاراکتر تیپیکال متفاوت دیگر را به کارنامهاش اضافه کرد. عبدی در نقش گنجو پسر چاق و کند ذهن عجوزه، بنا به موقعیت داستان، یک کاراکتر منفعل است که با استفاده هوشمندانه از میمیک، وجوه دیگری از خلاقیتش را بر پرده سینما به رخ کشید.
«مرد عوضی» ۱۳۷۶
پرویز پرستویی
«مرد عوضی» جزو کمدهای برتر و پرفروش دهه هفتاد است. فیلم به دلیل داستان متفاوت و عبور از برخی خط قرمزها، بسیار مورد توجه قرار گرفت. پرستویی از سال ۷۴، هر سال با یک فیلم پرفروش درصدر گیشه قرار داشت. بیش از یک دهه به صورت متوالی با فیلمهای کمدی مانند «لیلی با من است»، «مرد عوضی»، «شوخی»، «مومیایی ۳»، «عزیزم من کوک نیستم» و فیلمهای دفاع مقدس و اجتماعی مثل «آژانس شیشهای» و «آب و آتش» مرد اول گیشه بود. بازی پرستویی در «مرد عوضی» اما در دو مسیر مجزا قرار میگرفت. پرستویی در قالب نقش داریوش جم، مرد ثروتمندی که دچار سکته مغزی میشود و پرستویی مجدد در نقش داریوش جم با مغز خسرو پذیرش( با بازی مرحوم رضا ژیان). بار اصلی طنز فیلم همچون دیگر فیلمهای کمدیاش بر دوش پرستویی بود.
«مومیایی ۳» ۱۳۷۸
پرویز پرستویی، سیروس ابراهیم زاده و فتحعلی اویسی
«مومیایی ۳» کمدی غیرمتعارف و سراسر موقعیتهای طنز فراموش نشدنی در سینمای ایران است. هنرمند آنقدر دقیق و هوشمندانه در بازسازی فیلم اسلحه برهنه عمل کرد که «مومیایی ۳» مانند «مرد عوضی» به بمب گیشه تبدیل شد. پرستویی با شناخت دقیق از جنس کمدیهای هنرمند با تغییر صدا و درشت نمایی در استفاده از میکیک و حرکات بدن، به راحتی راه خندان مخاطب را در پیش گرفت. او برای این نقش نامزد سیمرغ بلورین شد. سیروس ابراهیم زاده نیز با لحن کلاسیک و منحصر به فردش و مهارت و تسلط وافر، کاریکاتوری از یک مرد رند و چرب زبان ساخت. ابراهیم زاده برای این نقش تندیس مکمل مرد را از هشتمین جشن سینمای ایران دریافت کرد. زنده یاد فتحعلی اویسی نیز در نقش سرهنگ سپهر در میانه طنز و جدی قرار گرفته و فوق العاده ظاهر شده است. هر سه بازیگر با انتخاب لحن درست برای کاراکترها و انتقال درست پیام حسی در قالب متفاوتترین نقشهای کمیک سینمای ایران قرار گرفتند.
«زیر تیغ» ۱۳۸۵
پرویز پرستویی
پرویز پرستویی از معدود بازیگرانی است که هم در سینما و هم تلویزیون نقشهای فراموش نشدنی و تاثیرگذاری از خود به جا گذاشته است. اوج همدلی مخاطب با پرستویی در سریالهایش، با کاراکتر محمودِ «زیر تیغ» است. «زیر تیغ» حکایت تلخِ یک پدر صادق، زحمت کش و مغموم است که پرستویی با شناخت و درک درست از لایههای عمیق شخصیت و ارائه یک بازی حسی دقیق، در این نقش دشوار به خوبی جا میافتد و به نحوی آشکار مخاطب را در گیر حدیث غم انگیز محمود میکند. شخصیتی با چهرهای سراسر بغض آلود و اندوهناک و نگاههای پرحرف، که پرستویی در نمایش رنجها و موقعیت تراژیک محمود، فوق العاده ظاهر شد و تجربهای سخت و سنگین را پشت سر گذاشت.
«زیر تیغ»
فاطمه معتمدآریا
اما ارتباط پیوسته مخاطب با دیگر شخصیت این سریال، طاهره همسر محمود با بازی پر حس و حال فاطمه معتمدآریا است. طاهره زنی میانسال، حمایتگر و بی توقع با تمام مشخصههای مادرانه است که به مرور شخصیتش به تلخی متمایل میشود. توجه به جزئیات و ریزه کاریهای نقش و درک آگاهانه از نوع رابطه حسی و عاطفی طاهره با محمود، رنگی دلپذیر به بازی معتمدآریا بخشیده است. بازی معتمدآریا در کنار پرستویی به شدت واقعی و ملموس جلوه میکند. با قاطعیت میتوان گفت «زیر تیغ» بدون زوج پرستویی و معتمدآریا در مسیر دیگری میافتاد.
«زیر تیغ»
هوشنگ توکلی
محمدرضا هنرمند با ساخت «زیر تیغ»، اتفاقِ بزرگی در صنعت سریالسازی رقم زد. هنرمند در «زیر تیغ» به زوایای پنهان و فراموش شده فرهنگ ایرانی نزدیک شده و کاراکترهایی از دل مناسبات خانوادههای ایرانی خلق کرد. مجموع نقشها نیر مانند سریال بسیار مورد توجه قرار گرفتند. کاراکتر دایی با شمایل اسطورهای و دیالوگهای به یادماندنیاش، تصویری تمام نما از یک انسان وارسته و مصلحت اندیش است که در فرهنگ ما چنین شمایلی بیشتر به عنوان ریش سفید جا افتاده. هوشنگ توکلی با بازی هنرمندانهاش، لحظههای موثری در سریال ثبت کرد. او با دقت و ظرافتی خاص در حالت راه رفتن و شیوه لحن و بیانش، جلوهی بیشتری به این نقش داد.
«زیر تیغ»
سیاوش طهمورث و کوروش تهامی
سیاوش طهمورث از جمله بازیگرانی است که حضورش در نقشهای منفی برای مخاطب کاملا جا افتاده به نظر میرسد. گویی برای او، شور نقش آفرینی در این نوع نقشها بیشتر از کاراکترهای مثبت است. طهمورث در «زیر تیغ» ایفاگر یک شخصیت نا آرام و تحریک کننده دارای خشونت غریب است که با به کارگیری روش متفاوت و غیرکلیشهای برای باورپذیری موقعیت نقش، بازیای در یادها ماندنی ارائه کرد. کوروش تهامی نیز هم پای بازیگران باسابقه و کهنهکار سریال ظاهر شده است. تهامی در ارائه نقش رضا و نمایش ضعفها و چالشهای بیرونی او، با هدایت هشیارانه محمدرضا هنرمند توانست حضور موفق و قابل توجهی در این سریال داشته باشد.
«آشپزباشی» ۱۳۸۵
پرویز پرستویی، فاطمه معتمدآریا و فرهاد اصلانی
«آشپزباشی» سریالی کمدی و فانتزی با بازی زوج موفق «زیر تیغ» است که کاراکترهای آنها در این سریال هیچ تناسبی با موقعیت شخصیتهایشان در «زیر تیغ» نداشت. سریال در زمان پخش با واکنشهای متفاوتی از سوی منتقدان مواجه شد، اما با نگاهی به وضعیت اسف بار سریالهای تلویزیونی در سالهای اخیر، در نهایت «آشپزباشی» را میتوان یک سر و گردن از مجموعههای بی کیفیت سیما در یک دهه اخیر بالاتر دانست. پرویز پرستویی در نقش اکبر عالی مقام و فاطمه معتمدآریا در نقش مینو خیر خواه، زن و شوهری از طبقه مرفه هستند که در جدالی نامعقول قرار گرفته و شمایلی سازش ناپذیر پیدا میکنند. فرهاد اصلانی نیز با کمک لهجه و گریم، یک تیپ کمیک از مرد تازه به دوران رسیده بازی کرده که با لحن صمیمانهاش توانست حضوری دلنشین در سریال داشته باشد.