پخش سریال «سوران» ساخته سروش محمدزاده بهانه‌ای شد تا مروری داشته باشیم بر 10 فیلم و سریالی که راوی حماسه‌سازی قوم کرد در تاریخ معاصر بوده‌اند.
به گزارش فیلم‌نیوز، «سوران» تازه‌ترین اثری است که قصه خود را بر روایت مقاومت هموطنان کرد بنا نهاده که در ادامه جزئیات و زاویه نگاهش تشریح شده. از آن سو فیلم «غریب» بعد از پایان اکران آنلاین در سامانه فیلیمو حالا به‌طور رایگان در اختیار علاقه‌مندان قرار گرفته که سوژه آن نیز درباره حماسه کردها در سال‌های اول انقلاب است. این دو اتفاق باعث شد سراغ آثاری برویم که راوی مقاومت قوم کرد در تاریخ معاصر بوده‌اند. به همین خاطر است که سریالی چون «نون خ» در گزارش نیامده؛ چرا‌که داستان این اثر کمدی درباره چند خانواده کرد در سال‌های اخیر است. فراموش نکنیم «نون خ» در معرفی فرهنگ و نیز ویژگی‌های مثال‌زدنی مردم کرد، نقشی موثر داشته. «سنجرخان» با موضوع کردستان دیگر سریالی است که به‌زودی روانه آنتن می‌شود. در مرور تاریخچه سریال‌ها به «لانه شیطان» ساخته عبدالحسین برزیده برمی‌خوریم که سال 1377 پخش شد و گوشه‌هایی از تلاش کردها برای حفظ ایران را به تصویر می‌کشید. فیلم «حماسه دره شیلر» که سال ۱۳۶۵ ساخته شد هم روایتی است از مبارزه با دموکرات‌ها در کردستان. «جایی برای زندگی» به کارگردانی محمد بزرگ‌نیا هم عواقب تلخ جنگ بر خانواده‌ای ایلامی را روایت می‌کند. این را هم اضافه کنیم که شاخص‌ترین فیلمساز کرد، بهمن قبادی است که از زوایای مختلف درباره قوم کرد فیلم ساخته است.
سوران | کارگردان : سروش محمدزاده| محصول : 1402
فضای کلی: تاکنون 10 قسمت از سریال «سوران» محصول سازمان سینمایی سوره، به تهیه‌کنندگی مجتبی فرآورده و کارگردانی سروش محمدزاده روی آنتن شبکه یک رفته است. این سریال اقتباسی است آزاد از کتاب «عصرهای کریسکان» اثر کیانوش گلزار راغب که زندگی یک جوان کُرد در التهابات دهه ۵۰ منطقه کردستان را روایت می‌کند. «سوران» قصه زندگی امیر سعیدزاده ملقب به سعید سردشتی، تنها زندانی نجات‌یافته از زندان هولناک کریسکان است.
زاویه نگاه: داستان از جایی شروع شد که مردم سرگرم زندگی خود بودند و آرام آرام پی به تغییرات اجتماعی بردند. جوانی به نام سوران جذب گروه‌های سیاسی می‌شود و حالا که انقلاب پیروز شده مسائل تازه‌ای پیش آمده است. از جمله این که گروه‌های جدایی طلب مثل کومله و دموکرات سراغ اقدامات مسلحانه رفته‌اند. سریال ضمن روایت اتفاقات سال‌های ابتدایی انقلاب، مقاومت و وطن‌پرستی مردم کرد را نشان می‌دهد و یادمان می‌آورد آنها چگونه پای کشور ماندند و اسیر فرقه‌ها نشدند.
میزان موفقیت: «سوران» جزو سریال‌های خوب حال حاضر تلویزیون است که به‌رغم برخی ضعف‌ها توانسته بخشی از تاریخ معاصر کردستان را روایت کند. برخورداری از یک خط عاشقانه و نیز التهاب موجود در قصه از عواملی هستند که می‌توانند مخاطب را با خود همراه کنند. فضاسازی«سوران» باورپذیر است و علاوه بر این بازیگران عملکردی موفق مقابل دوربین داشته‌اند؛ به‌ویژه مهدی نصرتی در نقش سوران.
غریب | کارگردان : محمدحسین لطیفی | محصول : 1401
فضای کلی: فیلم سینمایی «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی، محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که گوشه‌ای از فرماندهی شهید محمد بروجردی در سال‌های ابتدایی انقلاب را به تصویر می‌کشد. قصه مربوط است به غائله کردستان پیش از آغاز جنگ تحمیلی که دموکرات، کومله و… قصد جدایی این بخش از کشورمان را داشتند و دنبال جذب نیروی مردمی بودند. بروجردی برای آرام کردن اوضاع عازم این منطقه می‌شود.
زاویه نگاه: فیلم «غریب» شرایط سخت کردستان در ابتدای انقلاب را به نمایش می‌گذارد؛ دورانی که خون به راه افتاده بود و مردم بی‌گناه کشته می‌شدند. شهید بروجردی در شرایطی که نیرو به اندازه کافی ندارد به مردم اعتماد می‌کند و کردها مزد این اعتماد را می‌دهند. در فیلم همچنین ماجرای تشکیل پیشمرگان کرد مسلمان نشان داده می‌شود که نقشی موثر در آزادی این منطقه برعهده داشتند.
میزان موفقیت: «غریب» که در اکران آنلاین فیلیمو توانسته بود رکورد تماشا در ۲۴ ساعت نخست اکران فیلم‌های غیر‌کمدی امسال را بشکند، به‌تازگی وارد شبکه خانگی شده است. این فیلم با 7 جایزه پرافتخارترین فیلم جشنواره چهل و یکم فجر شد و همچنین توانست تحسین برخی منتقدان و مخاطبان را برانگیزد. بازی بابک حمیدیان و مهران احمدی جزو امتیازات دیگر «غریب» است که یکی در نقش مثبت و دیگری در نقش منفی بار دیگر توانایی‌شان را اثبات کردند.
اتاقک گلی | کارگردان : محمد عسگری | محصول : 1401
فضای کلی: سال پیش «اتاقک گلی» در جشنواره فجر رونمایی شد. این فیلم را محمد عسگری کارگردانی کرده و محصول مشترک بنیاد فرهنگی روایت فتح و موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است. «اتاقک گلی» روایتی است از عملیات مرصاد در سال ۶۷ و داستان آن به ماجرای حملات وحشیانه و غیرانسانی گروهک منافقین به منطقه کردستان و کشتار مردم بی‌گناه روستاهای آن منطقه می‌پردازد.
زاویه نگاه: این اثر سینمایی راوی مقاومت یک خانواده کرد در برابر منافقین است که داستان آن از دل ماجرایی واقعی می‌آید. «اتاقک گلی» علاوه بر فضای عاشقانه، مفاهیمی چون مقاومت، همیاری افراد دربرابر دشمن خارجی، ایثار، شهادت، مهربانی، شجاعت و… را در خود دارد. در عین حال مصائب مردم کرد در دوران جنگ را به‌خوبی نشان می‌دهد.
میزان موفقیت: «اتاقک گلی» در جشنواره فجر سه جایزه گرفت و مورد توجه برخی مخاطبان هم واقع شد. سعید دشتی، سعید زارعی، مسعود شامی، تینو صالحی و نوید پورفرج بازی‌های خوبی در فیلم دارند. محمد‌تقی فهیم ضمن تمجید از «اتاقک گلی» گفته است: «مهمترین و محوری‌ترین تفاوت آدم‌ها در گفتار است. لباس و زبان دو گزینه اصلی هستند که فیلمساز می‌تواند در ارائه یک اثر موفق از آنها بهره ببرد. در دیالوگ‌ها، فیلم «اتاقک گلی» قدرت ایجاد این تمایز را ندارد. در این فیلم از روی زبان روستاییان نمی‌توانیم آنها را بشناسیم.»
آتش در گلستان | کارگردان : پرویز شیخ طادی | محصول : 1400
فضای کلی: سریال «آتش در گلستان» با نام قبلی «خداحافظ مادر» را پرویز شیخ‌طادی با موضوع زندگی مرضیه حدیدچی معروف به طاهره دباغ از زنان مبارز انقلابی در زمان پهلوی دوم کارگردانی کرد. داستان سریال از جایی شروع می‌شود که کشور آرام‌آرام در معرض حمله عراق است. همزمان دو دلداده در نقطه‌ای مرزی، بعد از سال‌ها مخالفت، قرار است به‌هم برسند.
زاویه نگاه: سریال متمرکز بر روایت فرازهایی از زندگی خانم دباغ در جبهه غرب، شیوه مواجهه‌اش با نیروهای زیردست و کیفیت مدیریتش در بحران جنگ بود و در عین حال دو بخش متفاوت از روزگار هموطنان کرد را به تصویر کشید: زندگی آرام پیش از جنگ و التهاب پس از جنگ. «آتش در گلستان» هم راوی دلاوری کردها بود.
میزان موفقیت: «آتش در گلستان» سریالی متوسط است اما توانست زمینه آشنایی مخاطبان با شخصیت طاهره دباغ را فراهم کند. علاوه بر آن ویژگی‌های زندگی مردم کرد و نیز رشادت آنها در دوران جنگ را به‌خوبی نشان داد. در کنار آن شاهد نظرات منفی هم بودیم؛ مثل آنچه رضا صادقی، نویسنده و پژوهشگر جنگ درگفت‌وگو با انصاف‌نیوز به زبان آورد: «یکی از دروغ‌هایی که در این سریال اتفاق افتاده روستایی است به‌نام رستم واران. روی نقشه کردستان را ببینید و بگویید روستای مرزی رستم‌واران کجای کردستان است؟!»
درخت گردو | کارگردان : محمدحسین مهدویان | محصول : 1398
فضای کلی: داستان «درخت گردو» در سه بازه زمانی سال‌های ۱۳۶۶، ۱۳۸۴ و ۱۳۹۵ روایت می‌شود و بر پایه داستان واقعی و تلخ زندگی هموطن کرد و رنج کشیده اهل آذربایجان غربی، به نام قادر مولان‌پور در روستای مرزی رش‌هرمه در نزدیکی سردشت ساخته شده است که به همراه خانواده‌اش درگیر فاجعه بمباران شیمیایی سردشت شدند. او از پا نمی‌نشیند و شکایتش را به دادگاه لاهه می‌برد.
زاویه نگاه: بمباران شیمیایی شهر مرزی سردشت فجیع‌ترین و وحشتناک‌ترین تهاجم شیمیایی‌ای بود که آثار و پیامدهای منفی زیادی به بار آورد. این حمله، به شهادت ۱۱۰ نفر و مجروح شدن ۵۰۰۰ تن انجامید و هنوز اثرات آن باپرجاست. محمدحسین مهدویان با ساخت «درخت گردو» بخشی از ظلم رفته بر هموطنان کرد مرزنشین در دوران جنگ را به تصویر کشید که حاوی لحظات متاثر‌کننده زیادی است. در این فیلم، قادر مولان‌پور نمادی از صلابت کردها تعبیر می‌شود.
میزان موفقیت: «درخت گردو» فیلمی همراهی‌برانگیز است و احتمالا اشک خیلی‌ها را در می‌آورد! این فیلم در جشنواره سی‌وهشتم فجر نامزد 11 سیمرغ شد و در نهایت دو سیمرغ بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نقش اول مرد (پیمان معادی) را به‌دست آورد. معادی در این فیلم بازی تحسین‌شده‌ای ارائه کرده و چم و خم احساسات قادر مولان‌پور را به درستی به نمایش گذاشته است.
ایستاده در غبار | کارگردان : محمد حسین مهدویان | محصول : 1394
فضای کلی: «ایستاده در غبار» اولین فیلم محمد حسین مهدویان است که به شیوه مستند-داستانی زندگی حاج احمد متوسلیان را روایت می‌کند. او این پروژه را با سرمایه‌گذاری سازمان اوج به سرانجام رساند که بعد از اکران عمومی، نسخه سریالی آن هم از تلویزیون پخش شد. در این ورژن سهم فعالیت‌های متوسلیان در کردستان بیشتر بود که بخشی از داستان هم به جبهه جنوب اختصاص داشت.
زاویه نگاه: حاج احمد متوسلیان پس از غائله کردستان در اسفند ۵۷ به بوکان رفت و بر ضد انقلاب پیروز شد. او در آزادی سنندج و مریوان هم حضوری تاثیرگذار داشت که همه این اتفاقات در فیلم «ایستاده در غبار» منعکس نشده. با این حال فیلم به‌خوبی گویای شرایط پیچیده مناطق غرب کشور در سال‌های ابتدایی انقلاب و دوران جنگ تحمیلی است. به همین نسبت رنج و مشقت مردم کرد در فیلم و نیز نسخه سریالی آن به نمایش در آمده. همکاری آنها با مسئولان و نیز مقاومت در برابر دشمن داخلی و خارجی نیز در فیلم برجسته است. «ایستاده در غبار» مثل «غریب» بر اهمیت منطقه کردستان تاکید می‌کند و نشان می‌دهد چرا حفظ آن مهم است.
میزان موفقیت: «ایستاده در غبار» فیلم تحسین شده منتقدان و مخاطبان است که در سی و چهارمین جشنواره فجر، سیمرغ بلورین بهترین فیلم، بهترین جلوه‌های ویژه میدانی و بصری و بهترین طراحی صحنه و لباس را از آن خود کرد.
چ | کارگردان : ابراهیم حاتمی‌کیا | محصول : 1392
فضای کلی: ابراهیم حاتمی‌کیا در فیلم «چ» دو روز از زندگی شهید مصطفی چمران در پاوه را قاب گرفته است. او در حالی به این منطقه می‌رود که مردم پاوه، پیشمرگه‌های حزب دموکرات و رزمندگان پاسدار بر سر آن در حال جنگ هستند.
زاویه نگاه: فیلم «چ» روایتی است از فرماندهی شهید چمران در پاوه که برای رسیدن به هدف خود هم با مردم گفت‌و‌گو می‌کند؛ هم نماینده حزب دموکرات و هم دستمال سرخ‌ها که نام این گروه چریکی با فیلم سینمایی «چ» سرزبان‌ها افتاد؛ گروهی به فرماندهی شهید اصغر وصالی که عملیات‌های متفاوتی را انجام دادند. در فیلم حاتمی‌کیا سکانسی وجود دارد که رهبر یکی از گروه‌های جدایی‌طلب (با بازی مهدی سلطانی) با چمران درباره مردم کرد و مظلومیت تاریخی‌شان حرف می‌زند. در عین حال فیلم حاوی سکانس‌هایی است تکان‌دهنده از کشتار و نیز مقاومت آنها در غائله پاوه که برای نمونه می‌توان از لحظه سقوط هلی‌کوپتر مثال زد که برخی تعابیر فرامتن از آن داشته‌اند. «چ» همچنین مسئله اتحاد ملی و اهمیت مردم کردستان در برقراری امنیت کشور را برجسته می‌کند.
میزان موفقیت: محصول مشترک بنیاد سینمایی فارابی و سازمان اوج در جشنواره سی‌و‌دوم فجر در 9 رشته نامزد جایزه شد و درنهایت سیمرغ به‌دست آورد. «چ» فیلم مورد پسند دسته‌ای از مخاطبان هم هست.
شور شیرین | کارگردان : جواد اردکانی | محصول : 1388
فضای کلی: داستان «شور شیرین» از آذر ماه 1359 شروع می‌شود که جمعی از مردم در جاده سنندج- سقز توسط حزب دموکرات اسیر می‌شوند. داستان فیلم برشی کوتاه از دوران فرماندهی شهید محمود کاوه در کردستان در ابتدای جنگ تحمیلی است، زمانی‌که برخی گروه‌های سیاسی در خدمت حزب بعث عراق بودند.
زاویه نگاه: فیلم «شور شیرین» ضمن آن‌که زمینه آشنایی مخاطب با شهید کاوه را فراهم می‌کند، گویای وضعیت وخیم و ملتهب غرب کشور در دوران جنگ هم هست. خبرگزاری حوزه علاوه بر تحسین فیلم یک نقد هم به مضمون آن وارد کرده است: «اشاره می‌شود یکی از آرزوهای کاوه این بود که روزی بتواند شهر بوکان را از دست این گروهک‌های خبیث نجات دهد، اما از حماسه فتح بوکان در این فیلم چیزی نمی‌بینیم.»
میزان موفقیت: شهید محمود کاوه از جوان‌ترین فرماندهان ایران در دوران جنگ تحمیلی است که «شور شیرین» سعی کرده تصویری ملموس از او ارائه دهد و تا حدودی موفق می‌شود اما مشکل بزرگ آن به کیفیت خود اثر باز می‌گردد. ورود به داستان بر‌اساس کلیشه‌های سینمایی دهه شصتی رخ می‌دهد و در حین روایت قصه هم تصویر دشمن بعثی همان نمونه‌های آشنایی است که پیش‌تر دیده‌ایم؛ آدم‌های تندخو و عصبی که از دست فرمانده ایرانی عاصی شده‌اند.
فرزند خاک | کارگردان : محمدعلی باشه‌آهنگر | محصول : 1386
فضای کلی: مینا برای برگرداندن جسد شوهرش مصطفی که 16 سال پیش به شهادت رسیده، همراه با گونا، زن کرد عراقی، به کردستان عراق سفر می‌کند. گونا و دیگر زنان کرد، در مقابل تفحص اجساد شهدای ایران دستمزد می‌گیرند و حالا گونا از محل دفن مصطفی باخبر است. مینا در طول مسیر پی به این واقعیت می‌برد که شوهرش از قداست خاصی در میان اهالی کرد منطقه برخوردار است. سال‌ها پیش کردها جسد او را سالم پیدا کرده‌اند و …
زاویه نگاه: محمدعلی باشه‌آهنگر در «فرزند خاک» نگاهی متفاوت به جنگ داشت و به شکلی تاثیرگذار عواقب این اتفاق شوم بر زندگی چند نسل را به تصویر کشید که بخشی از آن در زندگی پرمشقت کردهای ایرانی و عراقی تجلی یافته. شخصیت اصلی در طول سفر با حقایقی تلخ از زندگی کردهای ایران و عراق آشنا می‌شود. در این فیلم علاوه بر این موارد، ما با دو نوع فرهنگ گونه‌به‌گون نیز مواجه می‌شویم؛ یکی همان فرهنگ رسمی و رایج پایتخت است که این فرهنگ در یک زن تهرانی که از نزدیک عرصه جنگ را تجربه نکرده دیده می‌شود و دیگری فرهنگ اصیل و دست‌نخورده مردمان شجاع و صادق و مهمان‌نواز روستاهای کردستان است.
میزان موفقیت: مهتاب نصیرپور (بازیگر) و محمدرضا گوهری (فیلمنامه‌نویس) در جشنواره فجر و جشن خانه سینما سیمرغ و تندیس گرفتند.
اشک سرما | کارگردان : عزیزالله حمیدنژاد | محصول : 1382
فضای کلی: سربازی به نام کاوه کیانی (پارسا پیروزفر) برای پاک‌سازی منطقه‌ای که توسط نیروهای کومله مین‌گذاری شده، به یک روستای مرزی در کردستان اعزام می‌شود. نیروهای کومله ،دختری به نام روناک (گلشیفته فراهانی) را مأمور می‌کنند تا او را بکشد. بوران ناگهانی در کوهستان جان دختر را تهدید می‌کند و کاوه او را نجات می‌دهد و با هم به دل غاری پناه می‌برند.
زاویه نگاه: عزیزالله حمیدنژاد در «اشک سرما» نگاهی انسانی به جنگ دارد و به شکل نمادین می‌گوید عشق می‌تواند حلال هر مشکلی باشد. او که پیش‌تر مستند «زندگی‌در ارتفاعات» و فیلم «شکوفه‌های سنگی» درباره مردم کرد را ساخته بود، هدف خود را اینگونه توضیح داده:«کردستان در گذشته یک منطقه پرتنشی بوده است. به لحاظ فرهنگی و قومی هم مردم کرد برای من بسیار جذاب بودند و هستند. من تصمیم داشتم با آثارم، خصوصاً اشک سرما، ادای دینی بکنم به مردم این منطقه و بگویم که فارس و کرد می‌توانند درکنار هم و با تعامل زندگی کنند. دشمنی معنا ندارد چون ما یک کشور و ملت هستیم و در کنار هم می‌توانیم با آرامش و صلح زندگی کنیم و بهتر است عشق جایگزین آن شود. همه این موارد باعث ترغیب من به ساخت «اشک سرما» شدند.»
میزان موفقیت: «اشک سرما» جزو آثار موفقی است که درباره کردها ساخته شده. در این فیلم به شکل مستقیم به رنج تاریخی آنها و غیرت همیشگی‌شان اشاره می‌شود.
پست های مشابه :
نگاهی به کارنامه حسام محمودی، بازیگر جوانی که از میان ما رفت | پرواز را به خاطر بسپار
گزارش فروش هفتگی اکران | خداحافظی غریب با گیشه قبل از ده میلیاردی شدن
به مناسبت تولد امام رضا (ع) | نگاهی به شخصیت‌های مطرح فیلم‌ها و سریال‌ها که نام «رضا» برایشان انتخاب شده| رضا به رضای تو
یک گزارش پر عدد و رقم از آمار پایین بازدید برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی در تلوبیون | سرما در گرما با برنامه‌های «سیما»
