مروری بر مهمترین فیلم‌هایی که با موضوع قصاص ساخته شده‌اند به بهانه اکران فیلم «زنبور کارگر» | در انتظار رضایت

قصاص سوژه‌ای دردناک و در عین‌حال مهمی است که بارها و بارها سوژه فیلم‌ها و سریال‌های مختلف شده است. تلاش برای جلوگیری از قصاص یا شرط‌هایی که برای بخشش توسط خانواده مقتول گذاشته می‌شود، به انحای مختلف در فیلم‌ها مورد استفاده قرار گرفته است اما هیچ گاه از جذابیت آن کاسته نشده. چند روزی است فیلم «زنبور کارگر» به کارگردانی افشین صادقی براساس فیلمنامه سعید نعمت‌الله اکران شده؛ فیلمی با بازی سعید آقاخانی، شبنم مقدمی، پگاه آهنگرانی، حمید فرخ‌نژاد، حسین مهری و … روی محور قصاص بنا شده و در کنار آن نگاهی به پدیده آقازادگی، پیکارهای انتخاباتی و … دارد. به بهانه اکران این فیلم مروری داریم بر مهمترین فیلم‌هایی که با موضوع قصاص ساخته شده‌اند.

به گزارش فیلم‌نیوز، یکی از مهمترین آثاری که با سوژه قصاص ساخته شده، سریال موفق «زیر تیغ» به کارگردانی محمدرضا هنرمند است؛ سریالی که در دهه هشتاد ساخته شد و هنوز هم در بازپخش‌ها بسیار مورد توجه قرار می‌گیرد. دعوایی میان دو دوست صمیمی، باعث قتل غیرعمد یکی از آنها می‌شود و با فرار دیگری مسئله مدام ابعاد پیچیده‌تری به خود می‌گیرد. از آنجایی که در این پرونده صرفا روی فیلم‌هایی با موضوع قصاص دست گذاشته‌ایم، به این سریال نپرداخته‌ایم اما به قدری اهمیت داشت که نتوانستیم نامی از آن به میان نیاوریم.

شهر زیبا | اصغر فرهادی | 1382

«شهر زیبا» روی این واقعیت دست گذاشته که هیچ‌چیز اندازه‌ی پول نمی‌تواند روی مرگ و زندگی و عشق و عواطف آدم‌ها تاثیر بگذارد. مردی که سالها منتظر است اکبر، قاتل دخترش به سن قانونی برسد تا بتواند او را قصاص کند حالا باید برای جور کردن ما به تفاوت دیه مرد و زن، خانه‌ی فرسوده‌اش را در محله‌ای قدیمی بفروشد. او بالاخره رضایت می‌دهد که در ازای گرفتن دیه حاضر است رضایت دهد اما خواهر و دوست اکبر که سالهاست دنبال گرفتن رضایت هستند پولی ندارند برای دیه ندارند. نهایتا می‌پذیرد به شرط ازدواج دوست اکبر با دختر معلولش قید دیه و اعدام را بزند. «شهر زیبا» دومین فیلم کارنامه اصغر فرهادی است. فیلمی که فقر و اسیب‌های اجتماعی و معلولیت را در کنار هم به نمایش می‌کشد.

من مادر هستم| فریدون جیرانی | 1389

در فیلم «من مادر هستم»، فریدون جیرانی روی خانواده‌ای بی‌سروسامان و درحال فروپاشی دست می‌گذارد. زن و شوهری که باهم اختلاف دارند و دختر خانواده به دلیل تنهایی زیاد به دوست خانوادگی‌شان سعید که او را عمو خطاب می‌کند پناه می‌برد و در شرایطی که هردو مواد مصرف کرده‌اند و حالت طبیعی ندارند، توسط او مورد تجاوز قرار می‌گیرد. دختر که هضم این مسئله برایش سخت است او را می‌کشد و به سادگی تبدیل به یک قاتل می‌شود. آن‌هم در شرایطی که از او باردار شده است. اینجاست که مادر تصمیم می‌گیرد به جای دختر، قتل را به عهده بگیرد اما آوا اعتراف می‌کند که از سعید بچه‌دار شده و قتل هم کار اوست. نهایتا همسر سعید رضایت نمی‌دهد و حکم قصاص اجرا می‌شود. سکانس پایانی فیلم، جایی که آوا می‌خواهد برای آخرین بار مادرش را ملاقات کند، یکی از احساسی‌ترین بخش‌های فیلم است؛ جایی که همه منتظرند آوا بخشیده شود و چنین اتفاقی نمی‌افتد. «من مادر هستم» جزو پرحاشیه‌ترین فیلم‌های سینمای ایران است و زمان اکران با اعتراض‌های فراوانی روب‌رو شد.

انتهای خیابان هشتم | علیرضا امینی | 1389

علیرضا امینی در «انتهای خیابان هشتم» به ماجرای قتل و قصاص ورود می‌کند اما اینبار مسئله رضایت گرفتن از خانواده مقتول به سمت‌وسوی دیگری می‌رود و بحران پیچیده‌تری ایجاد می‌شود. برادر نیلوفر متهم به قتل است و قرار است تا سه روز دیگر قصاص شود. نیلوفر از آنجایی که برادرش برای دفاع از او دست به قتل زده، می‌خواهد هرطور شده پول دیه را جور کند. او ابتدا با نامزدش بهرام دنبال جور کردن پول می‌گردد اما نهایتا چون زمان زیادی ندارد تصمیم می‌گیرد دست به تن‌فروشی بزند؛ تصمیمی که نیلوفر را به هدفش می‌رساند اما نهایتا به گوش نامزدش می‌رسد و باعث می‌شود خودش را در پمپ بنزین به آتش بکشد.

هیس دخترها فریاد نمی‌زنند| پورن درخشنده| 1391

پوران درخشنده در سال 1391 دست روی مسئله‌ای بسیار مهم آزار جنسی کودکان گذاشت و پرده از این مسئله برداشت که آزار و اذیت‌های اینچنینی در دوران کودکی می‌تواند باعث بروز آسیب‌ها  مشکلات جدی در بزرگسالی افراد شود و اثرش هیچ‌وقت کمرنگ نمی‌شود. ماجرا از شب عروسی دختری به نام شیرین شروع می‌شود. او درحالیکه لباس عروسی پوشیده با شنیدن صدایی از خانه سرایدار خانه به یاد صحنه تجاوزی می‌افتد که در هشت سالگی تجربه‌اش کرده و تلاش می‌کند کودک را نجات دهد. به همین دلیل هم نه تنها عروسی‌اش بهم می‌خورد که به جرم قتل دستگیر می‌شود. قتلی که شیرین به خاطر نجات دختربچه ای که ممکن بود به سرنوشت او دچار شود، انجام می‌دهد و در این اتفاق، شیرین به قصاص محاکمه می‌شود. قصاص در این فیلم با حواشی زیادی روبه‌رو شد و  ایرادهای حقوقی زیادی به آن وارد دانستند.

دهلیز | بهروز شعیبی | 1392

«دهلیز»، اولین فیلم بهروز شعیبی درباره مسئله قصاص بود. یک معلم زبان به خاطر درگیری باعث قتل فردی شده بود و حالا با سر رسیدن موعد قصاص، همسرش باید تلاش می‌کرد او را از اعدام نجات دهد.سوژه فیلم دهلیز در ظاهر تکراری به نظر می‌رسید اما آنچه اهمیت داشت خود این سوژه نبود. پیوند عاطفی میان پدر محکوم به اعدام با پسربچه‌اش بسیار اهمیت پیدا می‌کرد. پسربچه‌ای که در تمام دوران کودکی، تصوری از پدر نداشت و همیشه با حسرت داشتن پدر بزرگ شده بود، حالا برای اولین بار او را می‌دید. طعم زندگی کنار او آنقدر برایش خوشایند بود که نمی‌خواست آن را از دست دهد. تلاش‌های مادر برای گرفتن رضایت از خانواده مقتول بی‌ثمر ماند و درست در روز اعدام، این پسربچه بود که با التماس از مادر مقتلو، حکم قصاص پدر را لغو کرد و او را به زندگی برگرداند.

خانه‌ای در خیابان چهل‌ویکم| حمیدرضا قربانی |  1394

از جمله فیلم‌هایی است که با الگوی «زیر تیغ» ساخته شده. محسن ضامن برادر کوچکترش می‌شود تا پولی را قرض بگیرد. اما او این پور را برای راه انداختن کسب و کار جدید به فردی به دوستش داده و اوهم پول را برداشته و فرار کرده. محسن با کلی قرض و طلبکار سراغ برادرش می‌رود اما او حاضر نیست اشتباهش را بپذیر و میگوید این پول را جای سهمش از خانه و مغازه حساب کند. محسن اصلا قصد کشتن برادرش را ندارد و فقط با او درگیر می‌شود. قتل کاملا ناخواسته اتفاق می‌افتد مرتضی و محسن بعد از دعوای کلامی درگیر می‌شوند و به سر مرتضی ضربه می‌خورد و می‌میرد. همسر و پسر مرتضی او را نمی‌بخشد و حاضر نمی‌شود رضایت دهد.. در بحث قصاص، نقش مادر خانواده اهمیت پیدا می‌کند که هم‌زمان باید نقش دوگانه‌ی مادر قاتل و مقتول بودن را یک تنه بر دوش می‌کشد. پاین فیلم چندان دقیق مشخص نمی‌شود و کارگردان صرفا با چند نشانه داستانش را به پایان می‌رساند.

لانتوری | رضا درمیشیان | 1394

رضا درمیشیان در فیلم «لانتوری» به بحث اسیدپاشی می پردازد و در کنار این مسئله سعی دارد نگاهی هم به مشکلات کودکان آسیب‌دیده از شرایط بد زندگی اجتماعی که در بزرگسالی به بزهکاری رو می‌آورند داشته باشد. این فیلم در شرایطی ساخته شد که بحث اسیدپاشی بسیار داغ بود. پاشا سردسته باند تبهکارانه‌ای به نام لانتوری است که به همراه دوستانش در سطح شهر خلاف می‌کنند و برای بچه‌های پرورشگاه هدیه می‌خرند. پاشا به دختری روزنامه‌نگار علاقه‌مند می‌شود اما او پاشارا جدی نمی‌گیرد و به او جواب منفی می‌دهد. پاشا که کاملا سرخورده شده روی صورت او اسید می‌پاشد. دختر زیبایی چهره و چشمانش را از دست می‌دهد و خواهان قصاص است. سکانس قصاص پاشا آنهم درست روبه‌روی دختر یکی از ملتهب‌ترین سکانس‌های فیلم است. آنها برای این قصاص می‌خواهند با قطره توی چشم‌های پاشا اسید بپاشند و او در تمام مدت مقاومت می‌کند.

جاندار | حسین امیری دوماری و پدرام پورامیری | 1397

اولین فیلم حسین امیری دوماری و پدرام پورامیری اثری لایه‌لایه است که بعد از ماجرای قتل، مرحله به مرحله رازهای جدیدی در آن کشف می‌شوند. در شب عروسی دختر خانواده، برادر نامزد سابق او با وانت حمل غذا سر می‌رسد و درگیری می‌شود و برادر عروس او را به قتل می‌رساند. تنها شرط برای رضایت، تن دادن دختر به ازدواج با نامزد سابقش است. او از این ماجرا امتناع می‌کند و در این بین، پای ناتنی بودن برادر به میان می‌آید و اختلاف‌ها بالا می‌گیرد. پایان فیلم انتظارها را آنطور که باید برآورده نمی‌کند و خیلی‌ها معتقدند این فیلم می‌توانست با پایانی منطقی، اتفاق مهمی را رقم بزند.

شنای پروانه | محمد کارت | 1398

فیلم پروانه، همسر یکی از گنده‌لات‌های شهر به اسم هاشم با مایو در استخر منتشر می‌شود و دست به دست در فضای مجازی می‌چرخد. هاشم که توانایی تحمل این شرایط را ندارد با اینکه می‌داند همسرش مقصر نیست اما قبل از اینکه به دنبال باعث و بانی انتشار عکس بگردد زنش را می‌کشد. برادرش تلاش می‌کند هرطور شده رضایت پدر پروانه را بگیرد. پدر رضایت را منوط به این می‌کند که او باعث و بانی این ماجرا را پیدا کند. برادر تمام مدت دنبال سرنخ می‌گردد و ماجرا را دنبال می‌کند تا اینکه به رازی درباره هاشم می‌رسد و می‌فهمد که هاشم چه بدی‌هایی درحقش کرده است. او قید رضایت گرفتن را می‌زند و اجازه می‌دهد برادرش اعدام شود. «شنای پروانه» یکی از متفاوت‌ترین فیلم‌هایی است که با موضوع قصاص ساخته شده و از آنجایی که معنا و مفهوم بسیار عمیقی دارد مورد توجه قرار گرفته است.

زنبور کارگر | افشین صادقی| 1398

جدیدترین فیلمی که با موضوع قصاص اکران شده، «زنبور کارگر» به کارگردانی افشین صادقی است. مردی که روزگاری زنش را به خاطر اهمال پزشکی از دست داده و تلاش کرده پزشک را به قتل برساند، حالا وسط یک درگیری میان دختر و پسری جوان وارد می‌شود و به قتل می‌رسد. از آنجایی که سر ماجرای پزشک همسرش، پرونده قضایی دارد، پسر به راحتی قتل را دفاع از خود عنوان می‌کند و تبرئه می‌شود. اینجاست که پای یک مدرک به میان می‌آید و دختر مرد حاضر به رضایت دادن نمی‌شود. زنبور کارگر در کنار قتل و قصاص، مسائل مهمتری را مطرح می‌کند و نگاهی به پدیده آقازادگی، پیکارهای انتخاباتی و … دارد.