محسن شرف الدین: سریال «همگناه» علاوه بر سطح بالای ساختاری و مضمونی و یک روایت سیال و جذاب، توانسته چند تابوشکنی جسورانه را تجربه کند. از سویی شکل دادن یک عشق نامتعارف، باور پذیر و تاثیرگذار بین زنی میانسال و پسری جوان، که بی شک به نقطه قوت اصلی سریال تبدیل شده و از سوی دیگر پرداختن به موضوع ممنوعه ای چون مسئله تراجنسیت. هر چند فیلم ها و سریال های ایرانی پیش از این هم این موضوع را از زوایای مختلف مطرح و مورد بررسی قرار داده بودند ولی به‌نظر می‌رسد کارکرد و تاثیر سریال «هم گناه» در آگاه‌سازی عمومی نسبت به معظلات ترنس ها فراتر از انتظار بوده است. به همین بهانه مهمترین آثاری که مسئله تراجنسی را مورد بحث قرار داده اند مرور خواهیم کرد.
سوگل خلیق در «هم گناه»
اینکه چقدر بازی درخشان سوگل خلیق در نقش سیما به عنوان یک کاراکتر ترنس، باعث نمایشی متفاوت و عمیق از این قشر آسیب پذیر جامعه شده است و تا چه اندازه بستر داستانی «هم گناه» چنین تعریفی را از عادی سازی یک شخصیت تراجنسی ارائه کرده، چندان مشخص نیست. آنچه ما در نتیجه این نقش تاثیر گذار و قصه نامتعارف می‌بینیم، معرفی یک کاراکتر معصوم و گوشه گیر است که با آشنایی زدایی از تصور عمومی جامعه نسبت به ترنس ها، توانسته با اقشار مختلف جامعه ارتباطی همدلی برانگیز و تاثیرگذار برقرار کند. چیزی که احتمالا گام اصلی و ابتدایی در مسیر شناساندن فرهنگ برخورد و مواجهه با این پدیده خواهد بود.
بهاره کیان افشار در «گلشیفته»
در سال های اخیر سریال های شبکه نمایش خانگی موضوع ترنس ها را با تاکید بیشتری مورد توجه قرار داده اند. کاراکتر سعیده با بازی بهاره کیان افشار در سریال «گلشیفته» یکی از این نمونه ها است. کاراکتری که بعد از عمل جراحی تغییر جنسیت داده و نامش از سعید به سعیده تغییر یافته است. هرچند در این سریال چیزی فراتر از مشکلات عرفی و شوخی های کمدی با دختر شدن یک مرد مطرح نمی شود ولی نهایتا تلاش قابل توجهی در مورد آگاه‌سازی عمومی و فرهنگ سازی برای پذیرش این قشر آسیب پذیر در جامعه صورت می گیرد.
شایسته ایرانی در «آینه های روبرو»
یکی از جدی ترین آثار هنری ایرانی که به مسئله تراجنسیت ومواجهه اش با فرهنگ مذهبی و سنتی جامعه پرداخته فیلم خوب «آینه های روبرو» است. فیلمی به کارگردانی نگار آذربایجانی و تهیه کنندگی فرشته طائر پور که زوج تولید زنانه ای را برای مطرح کردن یکی از پیچیده ترین معضلات جامعه ایرانی شکل داده اند. قصه ای در بستر طبقه فرو دست جامعه از راننده تاکسی زن چادری و مذهبی و مسافری ترنسک در طول داستان بحث ها و ماجراهای فرسایشی برایشان اتفاق می افتد. بازی شایسته ایرانی در نقش ترنس شاید از برترین نمونه های سینمای کم کار ایران در این مورد باشد.
نیما شعبان نژاد در «ممنوعه»
کاراکتر خلیل با بازی نیما شعبان نژاد در سریال «ممنوعه» یکی از پرحاشیه ترین ترنس های سینما و تلویزیون ایران محسوب می شود. بازی برونگرا و اگزجره شعبان نژاد در این نقش تصویری مطابق با تصور عمومی از موضوع تراجنسیت را ارائه می دهد و در نهایت تحلیل شخصیت شناسانه عمیقی نیز ارائه نمی شود. هر چند سانسور بسیار زیاد سریال، قصه این کاراکتر را ناقص کرد و عقیم ماندن روایت، یکی از دلایل اصلی این عدم تاثیر گذاری به حساب می آید.
