ناصرالدین‌شاه یکی از مهمترین شاهان قاجار است و به طبع همین اهمیت و اتفاق‌های مهمی که در دوران پادشاهی‌اش رخ داده بارها و بارها دستمایه ساخت آثار مختلفی قرار گرفته. درحال حاضر شبکه چهار مشغول بازپخش سریال «امیرکبیر» به کارگردانی سعید نیک‌پور است؛ سریالی که ایرج راد در نقش ناصرالدین‌شاه موفق شد یکی از بهترین بازی‌هایش را در آن به نمایش بگذارد. هم‌زمانی پخش این سریال با انتشار سریال «جیران» حسن فتحی، ذهن‌ها را بیش‌ازپیش به سمت قضاوت روی نقش‌های ناصرالدین‌شاه‌های مختلف می‌برد.
به گزارش فیلم‌نیوز، جمشید مشایخی، عزت‌الله انتظامی، اکبر عبدی، ایرج راد، بهزاد فراهانی، حامد کمیلی، سعید شیخ‌زاده و بهرام رادان از جمله بازیگرانی هستند که از دهه پنجاه تا به حال در نقش ناصرالدین‌شاه بازی کرده‌اند. البته حسن معجونی هم در سریال «آهوی من مارال» نقش ناصرالدین‌شاه را ایفا کرده که بازی‌اش هنوز دیده نشده است. مروری داریم بر بازی هرکدام از بازیگران ناصرالدین‌شاه.
سلطان صاحبقران| علی حاتمی| 1354
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: جمشید مشایخی
درباره نقش : «سلطان صاحبقران» سال 1354 در 13 قسمت ساخته شد و آبان همان سال از شبکه دو تلویزیون ملی ایران پخش شد. این سریال اولین همکاری مشایخی و حاتمی بود. داستان سریال «سلطان صاحبقران» از سال ۱۳۱۳ شروع می‌شود. زمانی که ناصرالدین‌شاه دارد برای جشن ۵۰ سالگی سلطنت آماده شود. شاه به خاطر پیش‌گویی منجم نگران است و می‌ترسد واقعا سوءقصدی علیه‌ش صورت گیرد. به همین دلیل هم تمایلی به بیدار شدن و حضور در شاه عبدالعظیم(ع) ندارد. از اینجا داستان به عقب برمی‌گردد و دوران 50 ساله سلطنت ناصرالدین‌شاه با محوریت دوران صدارت امیرکبیر به تصویر کشیده می‌شود. درواقع حاتمی در «سلطان صاحبقران» به پیش‌زمینه‌های نفوذ بی‌حد و حصر بیگانگان در امور داخلی مملکت و حتی تاثیر در سیاست‌های خارجی تمرکز کرده است. «سلطان صاحبقران» جدای اینکه سریال درجه یکی است و یکی از شاهکارهای علی حاتمی به حساب می‌آید، از این جهت اهمیت دارد که اولین سریالی است که با محوریت زندگی ناصرالدین‌شاه ساخته می‌شود.
کمال الملک| علی حاتمی| 1362
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: عزت‌الله انتظامی
درباره نقش : علی حاتمی هشت سال بعد از ساخت «سلطان صاحبقران» تصمیم گرفت فیلم دیگری درباره درباره ناصرالدین‌شاه بسازد. در «کمال‌الملک» ناصرالدین‌شاه شخصیت محوری نبود و نقشش از این جهت اهمیت داشت که بخش‌هایی از زندگی محمد غفاری، یا همان کمال‌الملک دربار ناصرالدین‌شاه به او گره می‌خورد. ماجرا از این قرار بود که در جریان کشیدن تابلویی در تالار آینه، یکی از جواهرات تخت شاه گم می‌شود و کمال‌الملک به اتهام ربودن جواهر، توسط کامران‌میرزا بازجویی می‌شود و مورد اهانت قرار می‌گیرد. سارقان پیدا می‌شوند اما کمال‌الملک از اهانتی که به او شده، رنجیده خاطر است. داستان بعد از ترور ناصرالدین‌شاه کماکان ادامه پیدا می‌کند. انتظامی یکی از باورپذیرترین ناصرالدین‌شاه‌ها را به تصویر کشید. هم به لحاظ ظاهری و هم بیان کاملا می‌شد او را در جایگاه ناصرالدین‌شاه پذیرفت.
امیرکبیر| سعید نیک‌پور| 1363
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: ایرج راد
درباره نقش : ایرج راد پیش از بازی در نقش ناصرالدین‌شاه در دو فیلم «پستچی» و «دایره مینا» به کارگردانی داریوش مهرجویی بازی کرده بود. او در تلویزیون هم تجربه بازی در چند تله‌تئاتر را داشت اما «امیرکبیر» اولین سریال مهمی بود که در تلویززیون بازی کرد. ایرج راد در مصاحبه‌ای گفته که از ایفای این نقش می‌ترسیده. چون جمشید مشایخی قبل از او نقش ناصرالدین‌شاه را در «سلطان صاحبقران» بازی کرده بوده نگران بوده که نتواند به آن اندازه خوب و تاثیرگذار بازیز کند. خلاصه اینکه سعید نیک‌پور به او این دلگرمی را داده که داستان متمرکز بر امیرکبیر است و نقشی که او ایفا می‌کند با نقش مشایخی در سریال علی حاتمی فرق می‌کرده. با این‌حال ایرج راد این نقش را قابل‌قبول بازی می‌کند. ناصرالدین‌شاه از این جهت اهمیت دارد که زندگی و فعالیت‌های امیرکبیر تا حد زیادی وابسته به اوست.
ناصرالدین شاه اکتور سینما| محسن مخملباف| 1370
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: عزت‌الله انتظامی
درباره نقش : این دومین باری بود که عزت‌الله انتظامی در نقش ناصرالدین‌شاه در سینمای ایران مقابل دوربین می‌رفت. اینبار اما موقعیت کمدی را به تصویر می‌کشید که با نقش قبلی‌اش در «کمال‌الملک» فرق داشت. انتظامی در حالی این نقش را بازی کرد که به خاطر آثار مهمی مثل «گاو»، «حاجی واشنگتن»، «دایره مینا»، «هزاردستان»، «اجاره نشین‌ها»، «گراند سینما» و … در جایگاه مهمی قرار گرفته بود. خود انتظامی در مصاحبه‌ای گاو داریوش مهرجویی، حاجی واشینگتن علی حاتمی و ناصرالدین شاه آکتور سینمای محسن مخملباف را به عنوان سخت‌ترین تجربه‌های بازیگری اش معرفی کرده. عزت‌الله انتظامی در دهمین دوره جشنواره فیلم فجر، به خاطر بازی‌اش در «ناصرالدین‌شاه آکتور سینما» و «خانه خلوت» به صورت مشترک، لوح تقدیر بهترین بازیگر نقش اول مرد را گرفت. فیلم داستان ورود دوربین فیلمبرداری به ایران را در دوران مظفرالدین شاه روایت می‌کند ولی درعین حال به فیلم‌های مختلف سینمای ایران به روش‌های مختلف ارجاع می‌دهد
جنگجوی پیروز| مجتبی راعی| 1377
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: اکبر عبدی
درباره نقش : خیلی‌ها معتقد بودند اکبر عبدی بعد از «آدم برفی»، نتوانست در نقش متفاوت جذابی ایفای نقش کند و نقش ناصرالدین شاه در این فیلم یکی از شاخص‌رین نقشهایش بود که البته به خاطر عدم مقبولیت فیلم ، دیده نشد و نتوانست موفقیتی در کارنامه این بازیگر رقم بزند. «جنگجوی پیروز» یک اثر تخیلی کمدی درباره دوره ناصرالدین‌شاه است. ماجرا از این قرار است که گلین خانم، سوگلی ناصرالدین شاه از توطئه‌های انگلستان باخبر می‌شود و در صدد خنثی کردن این توطئه برمی‌آید. از طرف دیگر میرزا آقاخان نوری، به خواهر زن شاه علاقه‌مند می‌شود و شوهرش را وادار می‌کند او را طلاق دهد و … «جنگجوی پیروز» یکی از متفاوت‌ترین آثار مجتبی راعی است. سوژه جذابی دارد و اکبر عبدی هم موفق شده است تصویر متفاوتی از ناصرالدین شاه به نمایش بگذارد اما در کل به عنوان یک فیلم موفق تاریخی شناخته نمی‌شود و چندان هم در ذهن‌ها نمانده است.
سال های مشروطه| محمدرضا ورزی| 1388
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: سعید شیخ‌زاده
درباره نقش : سعید شیخ‌زاده وقتی در نقش جوانی ناصرالدین‌شاه در سریال «سالهای مشروطه» بازی کرد، 29 ساله بود و این نقش هم متفاوت‌ترین نقشش به حساب می‌امد. او دوران جوانی ناصرالدین‌شاه را بازی کرد، زمانی که خلق و خوی متفاوتی داشته و شاید خیلی کم به این بخش از زندگی او اشاره شده باشد. خودش درباره این نقش گفته:« بهر حال نقش پادشاه جوانی است که احساساتی و عاطفی است و ارتباط نزدیکی با امیرکبیر دارد اما در نهایت از این لطافت به جایی می رسد که دستور قتل امیرکبیر را صادر می‌کند.» بخش بزرگسالی ناصرالدین شاه را هم ایرج راد بازی کرده است. «سالهای مشروطه» جزو آثار مهم درباره زندگی ناصرالدین‌شاه نبود. درست است که می‌توانست به عنوان اثری جامع، در تاریخ ایراد جایگاه مهمی به دست بیاورد اما نه به لحاظ ساختاری ونه محتوایی آن چیزی از آب در نیامد که همه انتظارش را داشتند. به همین دلیل هم به عنوان سند تاریخی محکمی شناخته نمی‌شود.
سایه سلطان| مرتضی آتش‌زمزم| 1391
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: بهزاد فراهانی
درباره نقش : بهزاد فراهانی درحالی نقش ناصرالدین‌شاه را بازی کرد که 67 سال داشت و به عنوان بازیگری با تجربه در سیما و تلویززیون و تئاتر شناخته می‌شد. بارها تجربه بازی در سریال‌های تاریخی را داشت. البته تمرکز اصلی سریال روی زندگی پسر ناصرالدین‌شاه بود و خودش نقش چندان پررنگی در سریال نداشت. با این حال به دلیل گریم و جنس بازی، توانست از پس ایفای این نقش به خوبی بربیاید گرچه خود سریال آنطور که باید پروژه موفقی نبود.«سایه سلطان» یک سریال کمدی بود که در دو مقطع تاریخی به تصویر کشیده می‌شد. درواقع بخش مهمی از داستان در سال 1290 روایت می‌شد و بخشی در زمان حال و بخشی دیگر در سال 1420. محور اصلی سریال، زندگی ظل‌السطان بود و بخشی از تاریخ اصفهان را به تصویر می‌کشید. با وجود این سوژه جذاب اما سریال در اجرا موفق از آب درنیامده بود و از سطح یک اثر تاریخی سطحی فراتر نرفته بود. از این جهت خیلی دیده نشد و در ذهن‌ها نماند.
قبله عالم| حامد محمدی| 1400
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: حامد کمیلی
درباره نقش : حامد کمیلی از آن دست بازیگرانی است که کسی تصورش را نمی‌کرد روزی در نقش ناصرالدین‌شاه بازی کند. گریمش در نقش ناصرالدین‌شاه جالب بود و می‌شد او را در این نقش پذیرفت. مخصوصا اینکه قرار بود در یک اثر کمدی چنین نقشی را ایفا کند. درواقع حامد کمیلی در «قبله عالم» دو نقش بازی می‌کند. یکی نقش خود شاه و دیگری بدل او که به لحاظ شخصیتی با خود شاه تفاوت زیادی دارد. سریال حامد محمدی براساس یک ماجرای تاریخی ساخته نشده بود. درواقع از برخی وقایع و نام شخصیت‌ها استفاده کرده بود تا اثری کمدی متعلق به دوره ناصرالدین‌شاه بسازد. خود ناصرالدین‌شاه، مهدعلیا، امیرکبیر و… هرکدام تعاریف جدیدی داشتند و خلاصه همین مسائل باعث شد که با اعتراض‌های زیادی روبه‌رو شود. خلاصه اینکه «قبله عالم» اثر موفقی نبود و خیلی زود هم به پایان رسید.
جیران | حسن فتحی| 1382
بازیگر نقش ناصرالدین‌شاه: بهرام رادان
درباره نقش : زمانی که اعلام شد رادان قرار است نقش ناصرالدین‌شاه را در سریال «جیران» بازی کند برایمان عجیب به نظر می‌رسید. بهرحال تصویری که همیشه از ناصرادین شاه داشتیم مردی به نسبت چهارشانه و چشم و ابرو مشکی بود و با بهرام رادان زیاد جور نمی‌آمد اما مسئله اصلی اینجاست که مشکل فقط به ناهمخوانی ظاهری رادان با ناصرالدین‌شاه محدود نمی‌شود. رادان یک ذره هم به این نقش نزدیک نشده و هنوز هم بعد از گذشت این همه وقت، نمی‌توانیم او را در این نقش بپذیریم. درست است که بخش مهمی از این ضعف به شخصیت‌پردازی برمی‌گردد اما تلاشی هم از رادان برای باوپذیری نقش دیده نمی‌شود. محور اصلی سریال درباره عشق ناصرالدین‌شاه به سوگولی‌اش جیران است و مشکلاتی که پیش رویشان قرار می‌گیرد، اما این وجه از کاراکتر که همان چهره عاشق پیشه شاه هست هم در بازی رادان باور پذیر از کار درنیامده و بازیگر نتواسته این وجه از شخصیت ناصرالدین شاه به خوبی ایفا کند. در واقع رادان به این جهت برای نقش ناصرالدین شاه انتخاب شده که بتواند مخاطب را از این منظر با قصه همراه کند که در این مسیر نتواسته موفق عمل کند، این درحالی است که به دلیل شرایط فیزیکی و نوع بازی رادان مخاطب وجه شاهانه او را هم باور نکرده است.
بی شک بهترین شمایل از ناصرالدین شاه را عزت انتظامی به تصویر کشیده . اما در مورد انتخاب بهرام رادان توسط حسن فتحی برای بازی در نفش ناصرالدین شاه : خب آقای فتحی احتمالا در بدو امر روی چهره و محبوبیت سلبریتی برای جذب مخاطب حساب باز کرده بعد متوجه شده که کار کردن با یک بازیگر نیم بند خیلی کار می برد. سیر صعودی بازی رادان در سریال کاملا هویداست. در قسمتهای اول، به قدری ضعیف ظاهر می شود که قابل تصور نیست ولی هرچه می گذرذ، گویی هدایت کارگردان مثمر ثمر واقع می شود و رفته رفته بازیگر ، نقش را پیدا می کند و لااقل چشمه ای از زبان بدن ناضرالدین شاه به نمایش می گذارد .