سوسن سیرجانی | سال پیش در تیرماه 1377 در روزهایی که تنها یک سال از شروع دولت جدید می‌گذشت و فضای فرهنگی ایران با گشایش بی‌سابقه‌ای پس از انقلاب روبه‌رو شده بود، فیلم «آژانس شیشه‌ای» در سینماهای ایران اکران شد. فیلمی سیاسی که تا پیش از آن شبیه‌اش در تاریخ سینمای ایران ساخته نشده بود.
به گزارش فیلم نیوز، شرایط تولید «آژانس شیشه‌ای» و اکران آن هم مانند خود فیلم ویژه بود. هنوز هم پس از گذشت قریب به سه دهه این فیلم نکاتی دارد که مخاطب را شگفت‌زده می‌کند. به مناسبت سالگرد اکران آن نگاهی داشته‌ایم به جزییاتی درباره این فیلم.
مسیر تولید | در اوایل دهه هفتاد و پس از ساخت دو فیلم «بوی پیراهن یوسف» و «برج مینو»، میان ابراهیم حاتمی‌کیا و مدیران وقت سینمایی اختلافاتی به وجود آمده بود. به همین دلیل حاتمی‌کیا مدتی از سینما و فیلمسازی فاصله گرفت و در مغازه پدرش مشغول به کار شده بود. در این مدت در ساعات بیکاری او مشغول نوشتن فیلمنامه‌ای شد که بیشتر راوی دل‌مشغولی‌های خودش باشد. بسیاری از افراد نزدیک به او پس از خواندن فیلمنامه او را از ساخت آن منصرف کردند چون معتقد بودند بسیار سیاسی است و ممکن است برای او دردسرساز باشد. اما با تغییر دولت در سال 1376، حاتمی‌کیا تصمیم گرفت همان فیلمنامه را به برای اخذ پروانه ساخت به ارشاد بدهد. مشکلاتی برای ساخت فیلم وجود داشت اما در نهایت با اخذ اجازه ار بیت رهبری و تغییر پایان‌بندی، فیلم جلوی دوربین رفت و پس از دو ماه، آماده کارهای فنی و پس از تولید شد.
حواشی فیلم | از همان روزهای ابتدایی که فیلم «آژانس شیشه‌ای» برای اولین بار در شانزدهم جشنواره فیلم فجر رونمایی شد، حواشی پیرامون این فیلم شکل گرفت. نیروی انتظامی این فیلم را توهین به نیروی پلیس و نمادی برای ضعیف نشان دادن این ارگان کشور می‌دانست و شکایتی را در این رابطه تنظیم کرده بود. اما با پادرمیانی مدیران سینمایی این سوتفاهم برطرف شد. از طرفی نقد تندروهای مذهبی، روش زندگی بسیجیان، حتی پرداختن به افرادی که دو تابعیتی هستند و مدام در رفت و آمد به کشورهای خارجی هستند، از دیگر نکاتی بود که برای «آژانس شیشه‌ای» ایجاد حاشیه کرده بود. فیلم در زمستان سال 1377 برای اولین‌بار از تلویزیون پخش شد که در نسخه تلویزیونی آن حذفیاتی وجود داشتو این موضوع هم به برخی شایعات و حاشیه‌ها درباره فیلم اضافه کرد.
افتخارات | نامزدی در اکثر رشته‌ها و دریافت 9 سیمرغ از شانزدهم جشنواره فیلم فجر در بهمن سال 1376، «آژانس شیشه‌ای» را به یکی از فیلم‌های رکورددار تا آن زمان در جشنواره تبدیل کرد. فیلم در رشته‌های بهترین فیلم، بهترین فیلمنامه، بهترین کارگردانی، بهترین بازیگر مرد، بهترین بازیگر نقش مکمل مرد و بهترین بازیگر نقش مکمل زن جایزه‌های اصلی جنشواره را به خود اختصاص داد و در دو رشته فنی موسیقی و تدوین هم توانست به سیمرغ برسد. اما افتخارات «آژانس شیشه‌ای» محدود به همین جشنواره نبود، در جشن سینمای ایران، جشن دنیای تصویر و چندین جشنواره داخلی این فیلم مورد تحسین قرارگرفت. با اکران این فیلم در جشنواره بین‌المللی فیلم فجر در همان سال، نظر منتقدان خارجی هم به «آژانس شیشه‌اش» جلب شد و درباره آن نقدهای مثبتی در مجلات خارجی نوشته شد.
فروش و مخاطب | طبق سالنامه آماری فروش فیلم‌های سینمای ایران در سال 1377، «آژانس شیشه‌ای» از نظر تعداد مخاطب در رتبه سوم جدول با یک میلیون و 277 هزار مخاطب قرار گرفته. این در حالی است که در آن سال متوسط قیمت بلیت سینما حدودا 200 تومان بوده و براساس این اطلاعات آماری فیلم در حدود 300 میلیون فروش داشته اشت. در آن سال‌ها هنوز پردیس‌های سینمایی وجود نداشتند و سینمایی مانند عصرجدید که چند سالن داشت، بسیار مورد استقبال مخاطبان قرار می‌گرفت. براساس اطلاعات آماری بیشترین فروش فیلم «آژانس شیشه‌ای» در سال 1377 هم در گیشه همین سینما اتفاق افتاده.
واکنش‌ها و نقدها | این فیلم هم مانند هر پدیده هنری با نقدها و واکنش‌های مثبت و منفی زیادی همراه بود. در همان ابتدای راه بسیاری این فیلم را کپی از روی «بعدازظهر سگی» ساخته سیدنی لومت در سال 1975 می‌دانستند که با نظر بسیاری از منتقدان این فیلم اقتباسی از آن بود نه کپی. از طرف دیگر رسانه‌های منتسب به جناح راست به شدت به این فیلم تاختند و آن را توهین به بسیجی و رزمنده‌ها عنوان کردند. اما منتقدان سینمایی حرفه‌ای مانند حمیدرضا صدر، رضا درستکار، روبرت صافاریان و چهره‌های مهم نقد سینمایی آن سال‌ها، فیلم را یک نقد احتماعی سیاسی از وضعیت بخشی از جامعه می‌دانستند که باید صدایشان شنیده می‌شد.
رتبه در نظرسنجی‌ها | منقدان در نظرسنجی‌های مختلف سینمایی که در طی این 26 سال پس از اکران این فیلم انجام شده، همیشه با رای بالا «آژانس شیشه‌ای» را جزو 20 فیلم اول سینمای ایران می‌دانند. در آخرین نظزسنجی که از سوی ماهنامه فیلم در بهمن سال گذشته انجام شد، رتبه دوم بهترین فیلم جنگی تاریخ سینمای ایران به این فیلم رسید. در سال 1381 هم در نظرسنجی که از سوی منقدان سینمای ایران انجام شد، «آژانس شیشه‌ای» جزو 10 فیلم اول برتر سینمای ایران قرار گرفته.
پست های مشابه :
خاطره‌بازی با نقش‌های مهم کارنامه پرویز پرستویی به بهانه سال‌روز تولد این هنرمند | جادوگر پرده نقره‌ای
دو خبرغیر قطعی که در رسانه‌ها منتشر شد | بازگشت گلزار به تلویزیون و همکاری محمد رضا فروتن با ابراهیم حاتمی‌کیا
واکنش‌ها به توئیت جنجالی محمدرضا شهبازی درباره زنده یاد فردوس کاویانی ادامه دارد | رئیس صدا وسیما : با مجریان حاشیه‌ساز در فضای مجازی برخورد کرده‌ایم
چهره‌های مطرح سینما و تئاتر در سوگ درگذشت «آتیلا پسیانی» برای او نوشته‌اند | خدا به همراه ای خسته از شب
