گزارشی درباره سرنوشت فیلم‌های توقیفی ستاره‌های مطرح سینما به بهانه پدیده قاچاق این فیلم‌ها در سالی که رو به پایان است | قربانیان سانسور از نوید تا سیمین

سینما از همان روزی که کارِ خود را در ایران آغاز کرد، درگیر مسئله‌ی سانسور و توقیف بوده است. در هر دوره با توجه به تغییرات سیاسی و اجتماعی، فیلم‌هایی گرفتار پیچیدگی شرایط شدند و آسیب دیدند. برخی نتوانستند رنگِ پرده را به خود ببیند و برخی با سانسورهای عجیب و غریب اکران شدند. این ماجرای امروز و دیروز هم نیست. فیلمی مثلِ «گوزن‌ها» اثرِ کیمیایی به مدت یکسال توقیف بود و پس از سانسور و تغییر پایان‌بندی آن به اکران رسید. یا «دایره مینا» ساخته مهرجویی، به دلیل سیاه‌نمایی و پرداختن به مسئله خون‌های آلوده، 4 سال در توقیف ماند. در سینمای بعد از انقلاب ماجرای توقیف و سانسور شکل پیچیده‌تری به خود گرفت و فیلم‌های بسیاری محکوم به توقیف شدند. تعدادی از این فیلم‌ها به دلیلِ قرائت متفاوت با جریان رسمی از حوادث سیاسی توقیف شدند و برخی به خاطرِ نمایش موضوعاتی که با سلیقه سیاسی گروهی در جامعه همخوان نیست و برخی هم به مسائلی اشاره کرده اند که هنوز تابوست. فیلم‌های اجتماعی نیز غالبا به این دلیل که انگِ سیاه‌نمایی می‌خورند از اکران بازمانده‌اند و برخی هم متهم به ضدیت با قوانین عرفی بودند.

به گزارش فیلم نیوز، انگار پس از اتفاقات سال 1401، گره توقیف آثار سینمایی کورتر شده. اما اینبار یک تفاوت اساسی با آثار توقیفی گذشته وجود دارد. در این چند سالِ اخیر، هر فیلمی که توقیف شده، به سرعت از طریق کانال‌های قاچاق به دستِ مردم رسیده. گاهی هم شایبه این وجود دارد که برخی از عوامل این فیلم‌ها خودشان نسخه‌های قاچاق را منتشر کرده‌اند. به هرحال این شکل از انتشار و نرسیدن به اکران رسمی، عوامل سازنده را متضرر می‌کند. ضرری که گاه باعث می‌شود که سازندگان مجبور شوند به سختی به راه خود در ساخت آثار هنری ادامه بدهند. هر چند تا همین حالا هم آثار فراوانی در زمانِ خود اکران نشده‌اند که اگر می‌شدند، شاید سرنوشتِ کارگردان و بازیگرانِ آن تغییر می‌کرد. به هر حال، بسیاری از فیلم‌های توقیفی، برای همیشه در توقیف ماندند و برخی نیز سال‌ها بعد به نمایش درآمدند، بی‌آنکه اتفاقی خاص رخ دهد و هیچ زمینی به آسمان برسد. در این گزارش به فیلم‌های توقیفی بازیگران پرداخته‌ایم، با مروری کوتاه بر هر فیلم.

نوید محمدزاده | چهار فیلم 

این بازیگر از رکورداران فیلم‌های توقیفی است. به نظر می‌آید سایه این بدشانسی در سال‌های اخیر و در اوج شهرت و محبوبیت بر سر او افتاده. اما واقعیت این است که محمدزاده از همان اثر اولی که در سینما به عنوان بازیگر نقش اصلی بازی کرد، درگیر حاشیه توقیف و سانسور شده.

عصبانی نیستم |  مدت توقیف: ۵ سال | فرجام: رفع توقیف در سال 1397

نوید محمدزاده پس از سال‌ها بازی در صحنه تئاتر، در «عصبانی نیستم» به کارگردانی رضا درمیشیان، نقش اصلی را برعهده داشت. کاراکتری که یک دانشجوی ستاره‌دار بود و در پی حوادثِ سالِ 88 از دانشگاه اخراج شده بود. فیلم روایتِ این ماجرا و داستانِ عشقِ او به یک دختر است که پدرش مبل‌فروشی لوکسی دارد و با ازدواج این دو مخالف است. این فیلم از سالِ 92 به مدت پنج سال توقیف بود و تنها یک‌بار در سی‌ودومین جشنواره‌ی فیلم فجر نمایش داده شد با ۱۷ دقیقه سانسور و حذف پایان فیلم. در آن زمان، تنها امکان نمایش فیلم را در صورت حذف بیش از ۳۰ دقیقه دیگر از فیلم اعلام کردند. سرانجام پس از کش و قوس‌های فراوان و سانسورهای متعدد فیلم با نسخه ۹۹ دقیقه‌ای و ۲۱ دقیقه کوتاه‌تر از نسخه اصلی در سالِ‌ 97 به اکران رسید، اما تنها در برخی سینماها.

تفریق | مدت توقیف: 2 سال |  فرجام: انتشار غیر قانونی

«تفریق» را مانی حقیقی کارگردانی کرده و محمدزاده و ترانه علیدوستی بازیگران نقش اصلی این فیلم بودند. در این فیلم نوید محمدزاده، نقشِ مردی با نام جلال را بازی می‌کند که یک روز همسرش (علیدوستی) او را در اتوبوس می‌بیند که به سمتِ خانه‌ی زنِ دیگری می‌رود و همین بهانه‌ای می‌شود تا نخ‌های رابطه‌ی او و زنش یکی پس از دیگری از هم گسیخته شود. این فیلم قرار بود امسال بدون تبلیغ و پوشش رسانه‌ای اکران شود، اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به‌علت آنچه که فعالیت سیاسی عوامل عنوان شده، اجازه‌ی این کار را نداد و فیلم با کیفیتِ خوب به شکلِ قاچاق توزیع شد. با این اوصاف دیگر برداشته شدنِ منعِ قانونی فیلم نیز محلی از اعراب ندارد و «تفریق» را باید از فیلم‌های قربانی‌شده به خاطرِ عدم دریافت مجوز دانست.

برادران لیلا | مدت توقیف: 2 سال | فرجام: انتشار غیر قانونی

نوید محمدزاده، در فیلمِ «برادران لیلا» به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی نقشِ علیرضا (برادر معقول خانواده) را بازی می‌کند. او کارگری است که به علت تعطیلی کارخانه بیکار شده ‌است و حالا به همراهِ لیلا، تلاش می‌کند تا به زندگی خود و برادرانش سر و سامان دهد و آنان را از زندگی‌های نابسامان‌شان دور کند. این فیلم بدون کسب پروانه‌ی نمایش در جشنواره فیلم کن ۲۰۲۲ به نمایش درآمد و همین بهانه‌ای شد تا سازمان سینمایی کشور به‌اتهام تخلفات و سرپیچی تهیه‌کننده و کارگردان آن از مقررات، آن را توقیف کند. این فیلم سرانجام اسفندماهِ سالِ گذشته به‌صورت غیررسمی در اینترنت پخش شد؛ این اما تمامِ ماجرا نیست؛ تهیه‌کننده و کارگردانِ این اثر، حالا هر دو ممنوع‌الکار هستند.

شب، داخلی، دیوار | مدت توقیف: 2 سال | فرجام: انتشار غیر قانونی

 «شب، داخلی، دیوار» جدیدترین فیلم توقیفی نویدمحمدزاده است که در همین چند هفته اخیر شاهد انتشارِ غیرقانونی آن و البته تماشای یکی از بهترین بازی‌های محمدزاده در آن بودیم. محمدزاده در این فیلم، نقشِ یک مامور امنیتی نابینا را بازی می‌کند. کلِ فضایی که او برای ایفای این نقشِ دشوار برعهده دارد، یک اتاق است و او از همین فرصتِ محدود، بهره می‌برد تا چنان در نقش فرو رود و آن را زنده کند که تا همیشه در یادِ مخاطب بماند. این فیلم به نویسندگی و کارگردانی وحید جلیلوند را می‌توان یک درامِ اعتراضی دانست. تنها اکران «شب، داخلی، دیوار» در جشنواره سینمایی ونیز سال 2022 بود که مورد استقبال قرار گرفت. اما انتشار نسخه غیرقانونی آن در ایران سر و صدای زیادی به پا کرد و کارگردانش آن را یک رسوایی و بی‌آبرویی برای مسئولانِ سینمایی دانست. 

باران کوثری |  چهار فیلم

او بازیگری را از کودکی در کنار مادرش رخشان بنی‌اعتماد به عنوان کارگردان تجربه کرد و آرام آرام به پختگی در بازیگری رسید. در بیش از 30 سال فعالیتش در سینما، او را می‌شود بازیگر زن رکوردار فیلم توقیفی در ایران دانست. آثار او از ابتدای دهه 90 بیشتر زیر تیغ سانسور و توقیف رفته. اما تفاوت کوثری با نوید محمدزاده این است که فیلم‌های توقیفی او پس از مدتی از محاق توقیف بیرون آمدند و به اکران رسیدند. اما محمدزاده در دو سال اخیر با پخش غیرقانونی آثارش روبرو بوده.

عصبانی نیستم | مدت توقیف: ۵ سال | فرجام: رفع توقیف در سال 1397

توضیحات این فیلم در بخش نوید محمدازده آورده شده. تنها نکته قابل ذکر این است که زمانی باران کوثری این فیلم را بازی کرد که خود ستاره بود و نوید محمدزاده هنوز به جایگاهِ کنونی‌اش در سینما نرسیده بود. اما توقیف این فیلم در کارنامه هردو بازیگر ثبت شد.

قصه‌ها | مدت توقیف: سه سال |  فرجام: رفع توقیف در سال 1393

رخشان بنی‌اعتماد، پس از سال‌ها به دنبال سرنوشت شخصیت‌های فیلم‌های گذشته خود رفته بود و در قالب یک داستان، با یک نخ تسبیح این شخصیت‌ها را پس از سال‌ها دوباره به تصویر کشیده بود. کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با ارسال نامه‌ای به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خواستار عدم صدور مجوز اکران این فیلم و ۷ فیلم دیگر شد که از آنها با عنوان «فیلم‌های مرتبط با فتنه» نام برده شده‌است. به گفته احمد سالک «برخی فیلم‌ها با این که مجوز فیلمنامه و تولید دریافت کرده‌اند اما در هنگام ساخته شدن، به حاشیه رفته‌اند و نمایش آنها به مصلحت نظام نیست.» سرانجام پس از کشمکش میان مجلس و وزارت ارشاد، فیلم پس از سه سال اکران شد. باران کوثری در فیلم «قصه‌ها»، سال‌ها پس از نقشِ خود در فیلم «خون‌بازی» را بازی کرده. او حالا دختری است که اگرچه به ایدز مبتلاست؛ اما از اعتیاد رهایی یافته و در یک مرکزِ خیریه، به زنان معتاد کمک می کند.

من مادر هستم | مدت توقیف: 1 سال | فرجام: اکران عمومی

باران کوثری در این فیلم، نقش آوا دلنواز را بازی می‌کند. او یک دخترِ نوزده ساله است که توسط دوست خانوادگی خود به نام سعید (حبیب رضایی) مورد تجاوز قرار می‌گیرد و به سبب انتقام از او دست به قتل سعید می‌زند. در همین حین ناهید (هنگامه قاضیانی) مادر آوا، قتل را به عهده می‌گیرد. اما نهایتاً آوا اعتراف به حامله بودن از سعید و همچنین قتل سعید می‌کند.این فیلم دو سال پس از ساخت توانست فرم جشنواره را پر کند اما اجازه انتشار در جشنواره فیلم فجر را پیدا نکرد. پس از آن در تاریخ ۸ آذر ۱۳۹۱ بر روی پرده سینماهای ایران رفت و استقبال عمومی از این فیلم بالا بود چنان‌که این فیلم رکورد بیشترین فروش روزانه‌ی یک فیلم غیر کمدی را که قبلاً در اختیار «جدایی نادر از سیمین» بود را شکست. اما این فیلم با مخالفت شدید گروه‌های تندرو مذهبی روبه رو شد. این گروه در مقابل ساختمان وزارت ارشاد تجمع کرده و با مبتذل خواندن این فیلم، درخواست لغو مجوز این فیلم را داشتند.سرانجام نیز مهدی عظیمی میرآبادی، سرپرست شورای نظارت و ارزشیابی وزارت ارشاد اعلام کرد «برای جلوگیری از هر گونه سوءتفاهم یا برداشت نادرست در خصوص حکم حیات‌بخش قصاص، تغییر و حذف لازم در انتهای فیلم سینمایی من مادر هستم تعیین و ابلاغ شد..»

خانه دختر | مدت توقیف: 3 سال |  فرجام: اکران عمومی

فیلم شهرام شاه حسینی داستان دختری است که روز عروسی اش خودکشی کرده و کم کم معلوم می شود که تست باکرگی به اصرار خانواده داماد دلیل این اتفاق بوده است. این فیلم که باران کوثری یکی از نقش‌های مکمل آن را برعهده داشت، به مدت سه سال در توقیف ماند. در واقع فیلم پس از اکران در جشنواره‌ی فیلم فجر با حاشیه‌های فراوانی مواجه شد و بخش‌هایی از فیلم زیر تیغ سانسور رفت. بالاخره پس از تغییر مسیر داستان سه سال بعد آن هم به شکلِ محدود روی پرده‌ی سینما رفت. باران در این فیلم راز قتلِ دوستِ خود را فاش می‌کند.

ترانه علیدوستی | سه فیلم

علیدوستی که یکی از ستاره‌های دهه 80 و 90 سینمای ایران بود، معمولا در این دو دهه آثار موفق، پرفروش و بی‌حاشیه‌ای را بر روی پرده داشت. اما پس از سال 1398 و جناح‌بندی‌های سیاسی، علیدوستی شرایط متفاوتی را در سینما تجربه می‌کند. او در سه سال اخیر سه فیلم بازی کرده که همه آنها توقیف شدند و دست آخر هم نسخه قاچاق آن به دست مردم رسیده.

اورکا | مدت توقیف: 2 سال | فرجام : انتشار غیر قانونی

توقیفِ اورکا به کارگردانی سحر مصیبی یکی از بدشانسی‌های دورانِ کاری ترانه علیدوستی است؛ چرا که آنان که اثر را دیده‌اند، همه به بازی خوبِ او صحه می‌گذارند. اورکا بر اساس زندگی شناگر ایرانی به نام الهام‌السادات اصغری ساخته شده که برای ثبت رکوردهای خود در ایران با چالش‌های زیادی روبه‌روست. ترانه نقشِ این شناگر را بازی کرده و به خوبی توانسته مشکلاتِ گریبان‌گیرِ او چون ثبتِ رکوردهایش را نمایش دهد. این فیلم در حالی توقیف است که بازی آن برای ترانه یک چالشِ سخت بوده است.

برداران لیلا |  مدت توقیف: 1 سال |  فرجام: انتشار غیر قانونی

درباره فیلم «برادران لیلا» در بخش نوید محمدزاده توضیح داده شد. ترانه علیدوستی در این فیلم نقش اصلی را برعهده دارد. اما سرنوشت فیلم اتفاق ناخوشایندی در کارنامه این بازیگر رقم زد.

تفریق | مدت توقیف: 2 سال |  فرجام: انتشار غیر قانونی

درباره فیلم «تفریق» هم در بخش نوید محمدزاده توضیح داده شد.

بابک حمیدیان | سه فیلم

بابک حمیدیان هم جز بازیگرانی است که تعداد قابل توجهی کار توقیفی دارد. در کارنامه او سه فیلم به محاق رفته دیده می‌شود که هر کدام سرنوشت متفاوتی داشته‌اند. «یک خانواده محترم»، «رستاخیز» و در نهایت «کاناپه» فیلم‌هایی توقیفی این بازیگر هستند که از میان این فیلم‌‌ها، آخری هیچ امیدی برای اکرا ندارد.

یک خانواده‌ی محترم | مدت توقیف: دوازده سال | فرجام: انتشار غیر قانونی

یک خانواده محترم محصول مشترک ایران و فرانسه به کارگردانی مسعود بخشی بود و شخصیتِ اصلی آن آرش است، استاد جوان جامعه‌شناسی که نقشِ آن را بابک حمیدیان بازی می‌کند. او بعد از سال‌ها  به ایران برمی‌گردد و خاطراتِ خود را به یاد می‌آورد.  «یک خانواده محترم» فساد اداری و کلاهبرداری‌های کلان به کمک مسولان رده بالای نظامی، قضایی و دولتی و موضوعاتی چون ضرب و شتم استاد دانشگاه توسط نیروهای رسمی اطلاعات، حذف فیزیکی و قتل وکیل پرونده، صدور معافیت از خدمت بدون طی مراحل قانونی و کسب موافقت مقام‌های عالی قضایی برای تسهیل تملک غیرقانونی میراث خانوادگی را به تصویر کشیده است. آرش پس از زندانی شدن و ضرب و شتم و تملک غیرقانونی تمام اموالش، تصمیم به ماندن و استقامت می‌گیرد. این فیلم هیچ‌وقت رنگِ پرده را به خود ندید و جزو اولین فیلم‌هایی بود که به صورتِ قاچاق عرضه شد.

رستاخیز | مدت توقیف: 9 سال‌ |  فرجام: اکران آنلاین

رستاخیز یکی دیگر از فیلم‌های حمیدیان است که تاکنون تنها یک‌بار در سی و دومین دوره جشنواره فیلم فجر اکران شده است. او در فیلمِ درویش، نقش دو نفر را بازی می‌کند. یزید بن معاویه و عبیدالله‌ بن زیاد. این فیلم پس از سه سال بلاتکلیفی، تیرماه ۱۳۹۴ با مجوز قانونی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به اکران عمومی درآمد اما ساعاتی پس از آن در پی انتقاد برخی علمای دینی و اعتراض برخی از افراد مذهبی با محتوای آن از جمله به تصویر کشیدن حضرت ابوالفضل (ع) از پرده سینماها پایین کشیده شد. از سوی وزیر ارشاد وقت به درویش پیشنهاد داده شده که شمایل اهل بیت امام حسین (ع) از جمله حضرت ابوالفضل (ع) با نور پوشانده شود، اما کارگردان فیلم این کار را از نظر فنی برای رستاخیز غیرممکن و همچنین این راه حل را موجب «وهم قضیه» دانست. فیلم پس از ۹ سال از توقیف درآمد و مجوز اکران آنلاین گرفت و در ۱۶ اسفند ۱۴۰۰ به شکل بین المللی اکران آنلاین شد.در نسخه‌ی اکران‌شده سکانس‌های شقایق فراهانی، پرویز پورحسینی و سعید علیپور بازیگر نقش حضرت علی‌اکبر(ع) حذف شده‌است و همچنین برخی سکانس‌ها اصلاح و کوتاه شده‌است. اما سکانس‌های حضرت ابوالفضل (ع) علی‌رغم اعتراض‌ها حذف نشده‌است. برخی از این حذفیات به دلیل سانسور و برخی در جهت کوتاه شدن و تندتر شدن روند فیلم حذف شده‌اند.

کاناپه | مدت توقیف: 7 سال | فرجام: همچنان در توقیف

فیلم «کاناپه» روایت زندگی دو خانواده‌ است که می‌خواهند با هم وصلت کنند اما در نهایت یک کاناپه باعث ایجاد مشکلاتی در زندگی آنها می‌شود. بابک حمیدیان یکی از نقش‌های اصلی این فیلم را برعهده دارد. قرار بود این فیلم در جشنواره‌ی سالِ 95 به نمایش درآید، اما به گفته‌ی دبیر جشنواره این فیلم «به دلیل مسائل ممیزی مورد بررسی قرار نگرفت» و از شرکت در بخش مسابقه جشنواره بازماند.مسئولان سینمایی می‌گویند موضوع حجاب در کاناپه مطرح است و تصمیم اکران فیلم فراتر از تصمیم آن‌هاست. دلیل حساسیت‌های ویژه نسبت به این فیلم به طور عمده مربوط به این موضوع است که کیانوش عیاری برای بازیگران زن در این فیلم از کلاه‌گیس استفاده کرده است. عیاری در این باره می‌گوید: «دیگر هیچ فیلم سینمایی نمی‌سازم که خانم‌ها در آن روسری به سر داشته باشند؛ چه در خلوت خودشان چه در مقابل محارم این کار را نخواهم کرد.»

طناز طباطبایی | سه فیلم

در کارنامه طناز طباطبایی هم چند فیلم توقیفی دیده می‌شود. «گزارش یک جشن» نخستین فیلم توقیفی کارنامه طناز طباطبایی است که بعد از اکران در جشنواره فیلم فجر دیگر هیچگله رنگ پرده را به خودش ندید. «پریناز» و «ارادتمند، نازنین، بهاره و تینا» هم دیگر آثار توقیفی کارنامه اوهستند.

 گزارش یک جشن | مدت توقیف: 13 سال | فرجام: همچنان در توقیف

شاید باورش سخت باشد که یکی از طولانی‌ترین حکم‌های توقیفِ یک فیلمِ سینمایی برای اثری از ابراهیم حاتمی‌کیاست که بسیاری او را از کارگردانانِ محبوبِ مسئولانِ ادوارِ مختلفِ سینما می‌دانند.  «گزارش یک جشن»، یک بار در جشنواره‌ی بیست و نهم فجر روی پرده رفت؛ اما پس از آن برای همیشه توقیف شد. این فیلم چنان به مذاق عده‌‌ای خوش نیامد که نوشتند: «حاتمی‌کیا دیگر حق ندارد از دفاع مقدس بگوید. او همان بهتر که بر سیاق این چند سال، از حاملگی ناخواسته، اجاره رحم و بانوی شهر خود بگوید.» این فیلم مدت زمانی طولانی توقیف ماند؛  هر چند دستِ کم، دولت ضرر مالی سازنده ها را در آن زمان داد. بازیگر اصلی این اثر مریلا زارعی است و طباطبایی بازیگرِ نقشِ مکمل است.این فیلم که در ابتدا «بانوی شهر ما» نام داشت، درباره یک مؤسسه است که توسط همسر یک رزمنده اداره می‌شود و در آنجا ضمن آموزش‌های پیش از ازدواج به جوانان، زمینه‌ی ازدواج آن‌هایی که به همدیگر علاقه مندند، فراهم می‌شود.

ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا | مدت توقیف: 8 سال | فرجام: قاچاق و توزیعِ غیرقانونی

دیگر فیلمِ توقیفی طناز طباطبایی «ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا» به کارگردانی و نویسندگی عبدالرضا کاهانی است که دیگر سال‌هاست در ایران فیلم نمی‌سازد. طباطبایی (بهاره) در کنارِ مهناز افشار و آیدا ماهیانی یکی از نقش‌های اصلی این فیلم را بازی می‌کند که در آن، زندگی سه دختر با خاستگاه‌های فکری گوناگون روایت می‌شود که سعی دارند با حضور در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها از مردان انتقام بگیرند.  وقتی این فیلم ساخته شد، محمدحسین لطیفی که در آن زمان در شورای پروانه‌ی فیلم‌ها حضور داشت، درباره‌اش گفت: «کل چیزی که در فیلم است یعنی سوژه فیلم از ابتدا تا پایان مشکل دارد» یک کارگردان هم آن را له‌له زدنِ سه دخترِ فیلم توسط مردان دانست؛ به هر حال این فیلم هیچ‌گاه روی پرده‌ی سینما را به خود ندید و مثلِ خیلی آثارِ دیگر در این سال‌ها به شکلِ غیرقانونی توزیع شد.

پریناز‌| مدت توقیف: 7 سال | فرجام: اکران در گروه سینمای هنر و تجربه

فیلم «پریناز» هم دیگر فیلمِ توقیفی طباطبایی است که درباره آن در بخش مربوط به فاطمه معتمدآریا بیشتر توضیح داده خواهد شد. طناز طباطبایی در این فیلم نقشی کوتاه بازی کرده. او زمانی این فیلم را بازی کرد که هنوز بدل به ستاره نشده بود.

فاطمه معتمدآریا | سه فیلم

هیچ‌کس به اندازه‌ی فاطمه معتمدآریا در سینمای ایران دوره‌های مختلفِ ممنوع‌الکاری و حاشیه را پشتِ سر نگذاشته است و این در حالی است که او از معدود بازیگرانی است که به خاطر توانایی‌های ذاتی‌اش در بازی‌گری، نقش‌های ماندگاری از خود به جای گذاشته است.  با این حساب طبیعی است که فیلم‌های توقیفی او نیز بیش از دیگران باشد.

صد سال به این سال‌ها |  مدت توقیف: 16 سال | فرجام: هم‌چنان توقیف

یکی از جنجالی‌ترین فیلم‌های توقیفی کارنامه فاطمه معتمد آریا فیلم «صد سال به این سال‌هاست». این فیلم روایت زندگی زنی به نام ایران در سه دهه پنجاه، شصت و هفتاد را روایت می‌کند. زنی که در این سه دهه زندگی‌اش در طول سال‌ها دستخوش اتفاقات ناگواری می‌شود. این فیلم ابتدا متقاضی شرکت در جشنواره بیست وششم فیلم فجر بود، اما پیش از آنکه توسط هیات انتخاب مورد بازبینی قرار بگیرد از سوی مسولین نظارت و ارزشیابی وقت به محاق توقیف رفت. در سال 88 و با روی کار آمدن جواد شمقدری به عنوان معاون سینمایی ، او برای پربار کردن جشنواره بیست و هشتم تعدادی فیلم توقیفی از جمله همین «صد سال به این سال‌ها» را از محاق خارج کرد. فیلم در بخش جنبی جشنواره به اکران درآمد، اما مورد هجوم طیف اصولگرا قرار گرفت، از همین رو با وجود داشتن پروانه نمایش هیچگاه دیگر رنگ پرده را به خود ندید. یکبار و در سال‌های ابتدایی روی کارآمدن دولت حسن روحانی و در زمان ریاست حجت ایوبی در سازمان سینمایی این فیلم تا مرز رفع توقیفی پیش رفت اما فشارها مانع از اکران آن شد.

پریناز | مدت توقیف: 7 سال | فرجام: اکران در سینمای هنر و تجربه

پریناز به کارگردانی بهرام بهرامیان، دیگر فیلمِ معتمدآریاست که 7 سال در توقیف بود. دلیل توقیف شخصیت اصلی فیلم است که سیمینِ سینمای ایران نقشِ آن را بازی می‌کند. شورای پروانه نمایش دولت دهم، نمایش چهره‌ی زن مؤمن و متدین که دارای وسواس‌های فکری و اختلالات شخصیتی است را رد و اعلام کرده بود چنین تصویری امکان نمایش در سینماها را ندارد. این فیلم سرانجام با تغییرات و حذفیات بخش‌هایی از آن در شهریور ۱۳۹۶ در گروه هنر و تجربه اکران شد. آن هم در شرایطی که به گفته‌ی کارگردان، تغییرات زیادی در فیلم اعمال و بخش‌هایی از آن حذف شد.

قصه‌ها | مدت توقیف: سه سال | فرجام: اکران عمومی  

«قصه‌ها» محصول دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد است. فیلم در سال 1390 ساخته شد، سازمان وقت سینمایی به ریاست جواد شمقدری به دلیل اینکه رخشان بنی اعتماد این فیلم را بدون داشتن پروانه ساخت جلوی دوربین برده، حکم به توقیفش داد. فیلم به بایگانی رفت. با روی کار آمدن دولت حسن روحانی ، قصه‌ها به شکل وقت و به منظور حضور در جشنواره سی و دوم فیلم فجر رفع توقیف شد. این فیلم در جشنواره روی پرده رفت ، اما واکنش طیف اصولگرا به آن مثبت نبود، بنابراین برای اکران عمومی با مشکل مواجه شد. سرانجام بعد از گذشت یکسال «قصه‌ها» بی سر وصدا روی پرده رفت. تا یکی از فیلم‌های توقیفی فاطمه معتمد آریا از محاق دربیاید.

پرویز پرستویی | دو فیلم

پرستویی از ستارگان سینمای ایران در دهه‌های گذشته است. او از اواسط دهه 90 دیگر در سینما فعالیت نداشته و به همین دلیل با مشکلات فیلم‌های چند سال اخیر دست به گریبان نیست. اما در کارنامه او دو فیلم توقیفی مهم وجود دارد.

خرس | مدت توقیف: چهار سال | فرجام: هم‌چنان در توقیف

 فیلم «خرس» داستان رزمنده ای است که همه گمان می کنند که شهید شده و همسرش به عقد مرد دیگری درآمده. اما با بازگشت او همه چیز تغییر می کند. می‌‌گویند مشکل فیلم، شرعی است: ازدواج فیلم همسر رزمنده با مردی دیگر و این که رزمنده خواهان پس گرفتن زنش است و آن را «حق مشروع» خودش می داند خلاف شرع است. اما این یک دلیل توقیف است، دلیل دیگر احساس غبن و اندوه رزمنده فیلم است که پس از بازگشت از جنگ احساس می کند همه دارایی اش به تاراج رفته، حتی ناموسش.

صد سال به این سال‌ها |  مدت توقیف: 16 سال | فرجام: هم‌چنان توقیف

صد سال به این سال‌ها هم یکی دیگر از فیلم‌های توقیفی پرستویی است که اگرچه بازیگر نقشِ اول است؛ اما محوریت فیلم برعهده‌ی بازیگر نقشِ زن فیلم است. درباره این فیلم در بخش معتمدآریا توضیح داده شد.

سحر دولتشاهی | دو فیلم

او یکی از بازیگران پرکار سال‌های اخیر سینمای ایران محسوب می‌شود. حداقل سالی یک یا دو اثر از این بازیگر در سینما حضور دارد. اما نسبت به همکارنش طعم توقیف را کمتر چشیده.

دونده‌ی زمین‌| مدت توقیف: 6 سال | فرجام: اکران در گروه سینمایی هنر و تجربه

دولتشاهی یکی از بازیگرانِ «دونده زمین»  به کارگردانی کمال تبریزی بود که 6 سال در توقیف ماند و سرانجام در سالِ 95 روی پرده‌ی سینماها رفت. این فیلم داستانِ یک دونده و بازیگر ژاپنی به نام هازاما کامپه است که تصمیم می‌گیرد از ژاپن شروع کند دور دنیا را دویدن؛ اما وقتی وارد ایران می‌شود اتفاقاتی می‌افتد که روی خودش و بیماری‌اش تأثیر می‌گذارد. گفته می‌شد اشاره به دوران سخت و آشفته‌ی ریاست جمهوری احمدی‌نژاد دلیلِ‌ توقیف این فیلم بود.

ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا | مدت توقیف: 8 سال | فرجام: انتشار غیر قانونی

دولتشاهی در فیلم «ارادتمند نازنین، بهاره، تینا» نیز نقشِ دختری با نامِ «مهسا» را بازی کرد و با آنکه حضوری کوتاه‌تر از سه شخصیتِ اصلی داشت؛ اما حضورش بسیار موثر بود و بازی روان و درخشانی کرد. درباره این فیلم در بخش طناز طباطبایی بیشتر توضیح داده شد.

شهاب حسینی | دو فیلم

در دهه 90 که تمرکز حسینی بیشتر از تلویزیون بر روی سینما بود، اتفاقت مهمی در کارنامه هنری افتاد. از جمله دریافت جایزه جشنواره کن برای بازی در فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی. اما او هم درگیر توقیف بوده. یکی از بازی‌ها متفاوت او در فیلمی ساخته محسن امیریوسفی بود که سال‌ها بلاتکلیف بود و در آخر اکران محدودی داشت.

آشغال‌های دوست‌داشتنی | مدت توقیف: 6 سال | فرجام: اکران عمومی در سال 1397

محسن امیریوسفی کارگردانی است که همه فیلم هایش با دردسر در اکران مواجه شده‌اند از جمله «آشغال‌های دوست‌داشتنی» که با توجه به موضوعش (حوادثِ بعد از انتخاباتِ 88) موفق به دریافت مجوز پخش نشد و از دولت حسن روحانی نیز نتوانست پروانه نمایش برای سی‌ودومین جشنواره‌ی فیلم فجر دریافت کند. شهاب حسینی در این فیلم نقشِ یکی از پسرانِ پیرزنی را بازی می‌کند که در روزهای ملهتبِ بعد از انتخابات، عده‌ای به خانه‌ی او آمده و در آنجا پناه گرفته‌اند. نقشِ شهاب در این فیلم چندان بلند نیست، اما در همان دقایق هم مثلِ همیشه بازی درخشانی از خود را به نمایش گذاشته است. این فیلم سرانجام پس از شش سال توقیف، در اواخر بهمن ماه سال ۱۳۹۷ موفق به دریافت مجوز اکران شد و مورد استقبال عموم قرار گرفت. البته در دی ماه ۱۳۹۸ مشخص شد که بهروز وثوقی در نسخه اصلی این فیلم بازی کرده‌است و دلیل توقیف هفت ساله فیلم حضور او بوده ‌است.

خانه پدری | مدت توقیف: 5 سال‌ | فرجام: اکران عمومی در سال 1398

شهاب حسینی هم‌چنین بازیگر یکی دیگر از فیلم‌های توقیفی سینمای ایران، یعنی فیلم تحسین‌شده‌ی «خانه پدری» است. این فیلم در دی ماه 93 اکران شد، اما در همان روز اول از پرده پایین کشیده شد تا پس از پنج سال، با اصلاحات و با رده‌بندی سنی بالای ۱۵ سال، بارِ دیگر اکران و این‌بار پنج روز بعد با دستور مستقیم دادستانی توقیف شود. با همه‌ی اینها فیلم سرانجام در سالِ 98 روی پرده ی سینماها رفت. شهاب در این فیلم که قصه‌ی اتفاق‌های یک خانه‌ی قدیمی را از سال ۱۳۰۸ تا ۱۳۷۹ روایت می‌کند یکی از نقش‌های اصلی را برعهده دارد.

لیلا حاتمی | یک فیلم

حاتمی معمولا در دوران 30 ساله کاری خود در سینما در آثار پرحاشیه بازی نکرده. شاید به همین دلیل است که طعم توقیف را کمتر چشیده. اما  او هم از چرخه توقیف بی‌نصیب نماند و در سال‌های اخیر از حضور بر پرده سینما با فیلمی که می‌گویند یکی از متفاوت‌ترین بازی‌های او است محروم مانده.

قاتل و وحشی | مدت توقیف: چهار سال | فرجام: هم‌چنان در توقیف

 لیلا حاتمی بدل به بازیگرِ ثابتِ فیلم‌های اخیرِ حمید نعمت‌الله شده؛ اما حضورِ او در «قاتل و وحشی» حضوری بسیار خیره‌کننده است. او نقشِ زنی با نامِ «زیبا» را بازی می کند که در حال آماده شدن برای عروسی دختر خود است و به‌طور اتفاقی اسیر یک باند گانگستری مخوف می‌شود. او سعی می‌کند از این بند خود را رها کند. اما وقت زیادی ندارد. چون دخترش نیز بی‌خبر از همه‌چیز عازم همان‌جا است و این اتفاقی است که نباید بیفتد. زیبا برای نجات خود و دخترش می‌جنگد. این فیلم از همان ابتدا با دومینوی بدشانسی مواجه شد؛ در میانه‌ی راه به علت مشکل بودجه برای مدتی متوقف شد و همچنین به دلیل اختلافات مالکیتی مجوز حضور در جشنواره فجر ۹۸ را نگرفت. فیلم البته چند اکران خصوصی داشته است، اما پروانه نمایش فیلم از طرف وزارت ارشاد برای اکران در جشنواره فجر ۹۹ را دریافت نکرد و در ۶ اسفند ۱۴۰۱ پس از چهار سال توقیف و سه بار ممانعت از حضور در جشنواره فیلم فجر پروانه نمایش فیلم قاتل و وحشی فقط برای اکران در خارج از کشور صادر شد. عده‌ای دلیل عدم مجوز فیلم را کچل بودنِ لیلا حاتمی در فیلم و نداشتنِ روسری عنوان کرده‌اند و این در حالی است که سال‌ها زنانِ بسیاری در فیلم‌ها با سری تراشیده و بدونِ روسری حضور داشته‌اند.