فیلم «دلشدگان» در کارنامه کاری زنده‌یاد امین تارخ یک اتفاق ویژه است، در این فیلم دومین همکاری متوالی‌اش با علی حاتمی رقم می‌خورد، اما مهمتر از آن نقشی است که او در این فیلم بر عهده دارد. او ایفاگر نقش خواننده جوانی به نام «طاهر» است که قرار می‌شود صدای استاد آواز ایران محمدرضا شجریان با شرط و شروط‌های روی تصویر او بنشیند. به بهانه سالروز تولد زنده‌یاد امین تارخ در روز 20 مرداد، مروری داریم بر یکی از مصاحبه‌های این بازیگر درباره بازی در «دلشدگان» و همکاری با علی حاتمی و محمدرضا شجریان.
به گزارش فیلم‌نیوز، «جریان شجریان» عنوان مستندی است که با محوریت بررسی زندگی استاد محمدرضا شجریان در دست تولید بود. در بخشی از این مستند امین تارخ درباره همکاری‌اش با علی حاتمی و تعاملی که با محمدرضا شجریان در این فیلم داشت حرفهای جالبی زده است. به مناسب تولد امین تارخ بخشی‌های از این گفت وگو توسط تهیه‌کننده مستند جریان شجریان در اختیار فیلم‌نیوز قرار گرفته که گزیده‌ای از آن را در ادامه می‌خوانید.
قصه حضور در دلشدگان | از ابتدا من برای ایفای نقش فیلم دلشدگان انتخاب شدم. قصه حضورم هم مانند بازی در فیلم مادر بود. علی حاتمی در دلشدگان به دنبال تقدیر و تجلیل از موسیقی ایران و تاریخ موسیقی داشت و به من هم پیشنهاد نقش طاهر را دادند. حاتمی اعتقاد داشت که هرکدام از نوازندگان فیلم دلشدگان، نمادی از یک شخصیت تاریخ موسیقی بودند. من زودتر از استاد شجریان به گروه دلشدگان پیوستم. حاتمی اصرار داشت که آقای شجریان حضور داشته باشند. اما به هرحال تست‌هایی گرفته شد و در نهایت به همکاری با آقای شجریان رسیدند. علی حاتمی و استاد شجریان اصرار داشتند که سینک میان صدای خواننده و بازیگر وجود نداشته باشد. به عبارت دیگر لب خوانی توسط بازیگر انجام نشود تا احیانا یادآور یک فضای خاص سینما نشود که به نفع فیلم نیست.
کلاس خصوصی شجریان برای تارخ | آقای شجریان به پیشنهاد علی حاتمی جلسه‌ای ترتیب دادند تا درباره خوانندگی و آوازهای دلشدگان با من به عنوان بازیگر صحبت‌هایی داشته باشند. در این جلسه درباره خوانندگی و حس و حال خوانندگی با هم صحبت کردیم که مثل یک کلاس خوانندگی، جذاب بود. البته آن شرح و توضیحات درباره چند و چون خوانندگی برای من بسیار مفید بود اما در فیلم قابل استفاده نبود. زمانی که فیلم اکران شد برخی منتقدان و تماشاگران معتقد بودند که تارخ نتوانست سینک بخواند. در حالی که کسی خبر نداشت این عدم سینک صدا آگاهانه و انتخاب شده بود. در واقع هم علی حاتمی و هم استاد شجریان بر این مسئله اصرار داشتند. علی حاتمی یک نسخه از تصنیف‌هایی را که آماده شده بود برای من فرستادند تا با آنها آشنا شوم. البته تا این زمان هم نمی‌دانستم که قرار است صدای آوازها با بازیگر سینک نباشد.
اولین مواجهه تارخ و شجریان | قبل از فیلم دلشدگان سعادت آشنایی و دوستی با استاد شجریان نداشتم. در واقع اولین آشنایی ما به همان جلسه درباره فیلم باز می‌گردد. یک وجه آشنایی ما حضوری بود که قبل از دلشدگان میسر نبوده. اما از لحاظ حرفهای به هرحال استاد شجریان پیگیر رشد و شکوفایی سینما هستند. درباره سینما اطلاعات خوبی داشتند. در مورد من هم یک سابقه حرفهای درباره آثار و فیلم‌های من داشتند. زمانی که شنیدم آقای شجریان موافقت کردند که آوازها و تصنیف‌ها در فیلم با صدای ایشان استفاده شود طبعا برایم لذتبخش بود. در این نیم قرن حرفه بازیگری یکی از افتخاراتم همکاری با استاد شجریان بود. استاد شجریان تصنیف‌هایی را در کوه‌های دربند خوانده بودند. این مسئله برای من جذابیت غریبی داشت. ضبط تصنیف‌ها در کوه‌های دربند ایده خود آقای شجریان بود. به هرحال ایشان کوهی از اعتماد به‌نفس بودند. قطعا الهامی در این قضیه بوده است. چرا که یک خواننده هر وقت که بخواهد بخواند شاید امکانش نباشد.
بی‌اطلاع از انتخاب تصنیف‌ها | درباره انتخاب شعرها و تصنیف و چگونگی تولید آن، اصلا در جریان نبودم و طبعا کمکی هم نمی‌توانستم بکنم. اما می‌دانم که علی حاتمی اصرار داشت برخی از تصنیف‌ها از شعرهای خودشان باشد. خصوصا تصنیف دلشدگان. دور از انتظار هم نبود چرا که علی حاتمی شاعر سینماست. هم حاتمی و هم استاد شجریان درباره استفاده از اشعار حافظ، با هم تفاهم داشتند. وجوه هنرمند موسیقی بودنش خیلی در فیلم تجزیه و تحلیل نمی‌شد. زمانی می‌فهمیدیم طاهر خواننده است که گروه درحال ضبط آن صفحه موسیقی است. شخصیت طاهر هم یک کاراکتر بود و اصراری بر جلوه کردن یک خصوصیت خاص خوانندگی نبود. حتی عاشق شدن طاهر هم یک مزیت و برتری برای او به عنوان یک خواننده و آوازخوان نبود و در حد همان کاراکتر بود. آقای حاتمی بعد از ساخت و اکران فیلم به من گفتند که چه شانسی آوردیم به آقای شجریان رسیدیم و خوب شد که از خیرِ یک صدای جدید و ناشناخته گذشتیم.
تکرار نشدن نقش خواننده | من تنها همین یک بار و در فیلم دلشدگان بود که نقش یک خواننده را بازی کردم و بعد از آن دیگر چنین نقشی به من پیشنهاد نشد. دلشدگان و حتی فیلم مادر سراسر خاطره بود. همکاری با علی حاتمی مثل مشارکت در سرودن یک قصیده یا یک کتاب شعر بود. به قدری این جملات ریتم و آهنگ داشت که شبیه دیالوگ های روزمره نبود اما انتقال مفاهیم به درستی برای تماشاگران انجام می‌شد. انگار که همه در حال روایت یک شعر هستند و هرکس جایگاه و نقش خود را در این کتاب شعر دارد.
پست های مشابه :
وقتی حاتمی روی کاغذ نوشت : بلا روزگار عاشقیت
سیمای زنانه سینمای حاتمی
مروراتفاقات وموفقیت‌های کارنامه لیلا حاتمی به بهانه اکران «تصور» | سیمای زنی در همین نزدیکی
به بهانه پخش فیلم مسعود کیمیایی از شبکه نمایش | تیتراژ غم‌انگیز«سرب» با «زنده‌یاد» شدن تمام بازیگران اصلی‌اش، بانو فرجامی آخرین بازمانده بود
